Ваяваць тут можна. Я з грамадзянскай ведаю. Давалі прыкурыць немцам, белапалякам…. (І.Навуменка. Сасна пры дарозе). Склаўся на аснове сінанімічнага фразеалагізма ўстаць з левай нагі (гл.) з заменай y ім аднаго з кампанентаў спалучэннем не з той (г. зн. «не з правай, не з той, з якой трэба»). Уступаць (уступіць) y строй. Агульны для ўсходнесл. м. Станавіцца дзеючым. [Шугаеў:] Завод толькі яшчэ ўступіў y строй, дзе ж тут даб'ешся, каб усё было выдатна (К. Крапіва. Зацікаўленая асоба). Узнік y выніку пераасэнсавання тэрміналагічнага словазлучэння, якое ўжываецца ў маўленні ваенных, дзе слова строй абазначае 'воіны, пастроеныя радамі' і 'састаў дзеючай арміі'. Уступленне ў сілу чаго. Агульны для ўсходнесл. м. Набыццё законных падстаў. 3 уступленнем y сілу новага заканадаўства аб барацьбе з непрацоўнымі даходамі абласная аўтаінспекцыя намеціла канкрэтную праграму па яго рэалізацыі (Звязда. 10.10.1986). Вытворны ад суадноснага дзеяслоўнага фразеалагізма ўступаць (уступіць) y сілу; які абазначае 'станавіцца законным, набываць законныя правы'. Усякага жыта па лапаце. Агульны для бел. і руск. м, Усяго патроху; самае рознае. Тут табе і хахлы, і латышка, і ўсякага жыта па лапаце (У. Караткевіч. Чазенія). I кожная з тых гор і горак — скароніца невычэрпная: самародныя жалеза і медзь, золата, вугаль, баксіты, фасфарыты. Увогуле, як кажуць, усякага жыта па лапаце (В. Казько. Бунт незапатрабаванага праху). Першапачаткова тут жыта — абагульненая назва жыта, ячменю, пшаніцы і іншых злакавых, a лапата — драўляная прылада з шырокім ніжнім канцом для перамяшчэння, перамешвання зерня на таку. Усякая ўсячына. Запазыч. з руск. м. (всякая всячина). Ужыв. са значэннямі: 'самыя разнастайныя рэчы, прадметы' і 'усё без разбору (аб прадмеце размовы, гутаркі, думак і пад.)'. Мяса пакрышанае, прыпраўленае кропом, часнаком ды ўсякай усячынай, падагрэлася ў печы (К. Крапіва. Мядзведзічы). I ўзімку ў школе, і ўлетку дома ён заўсёды выдумвае ўсякую ўсячыну; і ўсё ў яго набывае афарбоўку загадкавасці (Т. Хадкевіч. Спеюць яблыкі). Паходзіць ад назвы часопіса, які выдаваўся імператрыцай Кацярынай II. Кампанент усячына па-за фразеалагізмам не ўжываецца, a ўсякая сэнсава суадносіцца з адпаведным словам свабодкага ўжывання. Усяму галава. Агульны для ўсходнесл. м. (руск. всему голова, укр, усьому голова). Самае галоўнае, найбольш важнае сярод
Дадатковыя словы
дабешся, скарбніца
16 👁