майстэрства]. Каб аваподаць імі, мы павінны яшчэ шмат працаваць і вучыцца. I мы працуем, і мы вучымся з упэўненасццю ў нашым поспеху. Гэтая ўпэўненасць жывіцца магутным адчуваннем таго, што мы жывём у краіне, дзе слова чалавек" гучыць горда, як даўно сказаў Максім Горкі. (Я. Колас. Магутная савецкая рэчаіснасць жывіць нашы мыслі і нашы пачуцці). Мікалай усю дарогу гаварыў з сястрой, гаварыў з узрушанасцю шчаслівага чалавека: - Памятаеш, у Горкага? Чалавек - гэта гучыць горда. А наш савецкі чалавек - гэта гучыць не толькі горда, але і велічна. Гэта сапраўды Чалавек з вялікай літары. (I. Шамякін. Глыбокая плынь). Здаецца недарэчнай шумлівая прапагандысцкая кампанія ў абарону "правоў чалавека", якую вядуць на захадзе ворагі міжнароднай разрадкі. А мы, савецкія людзі, можам сёння сказаць словамі Максіма Горкага: "Чалавек - гэта гучыць горда!" (П. Панчанка. Зорны час). Чалавек! Чалавек - цэнтр сусвету, так вучылі ў школе на занятках па біялогіі. Чалавек гучыць горда. Чалавек! (А. Глобус. Гісторыя ката). *Моцны пол — гэта гучыць горда! ("Настаўніцкая газета", 1999 г., № 1). Ніколі чалавек, у сутнасці сваёй, не гучаў-жыў горда! Спакон веку яго зневажалі, абражалі, трымалі ў ярме, нібы тую скаціну. ("Літаратура і мастацтва", 2000 г., № 12). Руск.: Человек - это звучит гордо (Ашукин, Ашукина [1955] 1987: 376; Берков, Мокиенко, Шулежкова 2000: 539), Человек! Это звучит гордо! (Душенко 1997: 100). Ч а л а в е к - г э т а ме р а ў с іх р э ч а ў = гр. ndvrcov xpnўTwv цетроу av0pa)7to; - афарызм старажытнагрэчаскага філосафа Пратагора (каля 480 - 410 да н. э.), пра што згадваецца у дыялоге Тэатэт" (©еаит1то;" каля 370 да н. э.) старажытнагрэчаскага філосафа Платона (427-347 да н. э.): "[Сакрат:] Ты [Тэатэт] знайшоў нядрэннае вызначэнне таго, што такое веды. Аднак гэтак сама ж вызначаў іх і Пратагор. Іншым, праўда, шляхам ён прыйшоў да таго ж самага. У яго ж недзе сказана: мера ўсіх рэчаў - чалавек, існуючых, што яны існуюць, а неіснуючых, што яны не існуюць" (152, а). Таксама ў творы "Жыццяпісы і вучэнні знакамітых філосафаў" ("Віоі каі yvcoўai tcdv ev сріХоаофіа Ei5oKi|ir|advT(ov") паўлегендарнага старажытнагрэчаскага пісьменніка Дыягена Лаэрцкага (И—III ст. да н. э.): "Ён першы выказаў думку, што аб усякім прадмеце можна сказаць дваяка і супрацьлеглым спосабам, і сам першы пачаў карыстацца ў спрэчках доказамі. Адзін твор ён пачаў так: чалавек ёсць мера ўсім рэчам - існаванню існуючых і неіснаванню неіснуючых" (IX, 51). □ Інтарэсы чалавека з 'яўляюцца найбольм важным крытэрыям вымярэння, ацэнкі, пазнання, асваення рэчаіснасци Ш Чалавек у складанасці сувязей яго з грамадствам, з жыццём