Слова за слова. Устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны (1977). Г. Ф. Юрчанка

ты ні гыварі, ён сам сабе гылыва. Як стаў сам сабе гыспыдарь, вун сколька гоныру прібавілыся. Сам сабою, м., ж.; адз.} мн. 1. Самастойна, без намаганняу. Сам сабою еткій даміна ня строіўся. Жывець сам сабою i нікога прізнываць ня хочыць. Сыма сабою іна ні прідумыла б етыга ўсяго. Вы ўсігда нешта самі сабою, вам ні разу ніхто ні нада. 2. Без дазволу, самавольна. Сам сабою ня дзелый, спрасщь нада. Як жа вы самі сабою возьміця, украдзіця ді што? Сам у сабе (сябе). Фізічна i духоўна развіты. ён х л о піц сам у сабе, ім любая дзеўка ні пагребыіць. Іван мушчына сам у сабе, тріпацца абы-зря ні станіць. Хлопід сам у сябе, сымыстыяцільный. Сам чорт. Абсалютна ніхто. Там ба сам чорт за трі гады ні рызыбраў, што яны за трі месіцы нытварілі. Сам чорт ня пойміць, што ён к чаму трілюдзіць. [Сам] чорт галаву (шыю) зломіць (зламаець, звернець, скрудіць), 6yd.t пр. Пра немагчымасць разабрацца. У етым тваім пырядку сам чорт гылаву зломіць. Тута сам чорт гылаву злумаў ба, а пырядку б ні пріставіў. Айдзе ў еткій куламесі што найдзіш, у ёй сам чорт гылаву зьверніць. Сам чорт гылаву скруцідь у етым ражэньні. Я ні знаю, што тама, ну Иван гываріў, што ў іхніх дзілах сам чорт шыю зломіць. Луччы ты ня ўмешывыйся, зь ім i сам чорт шыю злумаіць. Сам ба чорт шыю зьвярнуў перша чым рызыбрацца у іхній хеўрі. Пы твайму снуджэньню лезьць — дык сам чорт шыю скруціць. Чорт гылаву зломідь i ні рызьбярецца, а ня то Колю туды пысылаць. У вас тута чорт гылаву зьвернідь, яно ж усё тута чудь ліпіць. Чорт шыю злумаў ба i ні пыняў, нашто яны ўсё ета гырадзілі. Луччы ня йдзі й ня лезь, там i чорт шыю зьверніць — ня пойміць. Ты як аб'ясьнпн, дык чорт шыю скруціць, каб пынядь, што ды чаго. [Сам] чорт мазкі звернець (скруціць, выкруціць), рэдкаўж. Пра немагчымасць разабрацца. Што ў вас тваріцца, у важ жа сам чорт мазкі зьвернідь. а толку ні даб'едда. Як запутыюць, то сам чорт мазкі скруцідь, а ні распутыіць. Сам чорт мазкі выкрудіць, перш чым поймідь, чаго ім хочыцца. Ты як піряверніш дыгары ныгамі, то й чорт мазкі зьверніць — ні рызьбярецца. Не, думыю, тута чорт мазкі скруцідь, ніхай самі расхлёбыюдда