багацця нашых лясоў. Дарэчы, гэта зусім няцяжка: трэба толькі так збіраць пладовыя целы, каб грыбніца заставалася суцэльная, непашкоджаная. Існуюць розныя парады наконт гэтага. Адны раяць зразаць ножку, другія — выкручваць яе з глебы. На наш погляд, не так ўжо важна, у чым перавага аднаго спосабу перад другім; галоўнае —так аддзяліць пладовае цела ад грыбніцы, каб не пашкодзіць яе. Мусіць, усё ж лепш зразаць грыбы як мага ніжэй над зямлёй. Выключэнне, відаць, можны зрабіць толькі для грыбнога «прэм'ера» — баравіка, бо найвялікшай асалодай для кожнага грыбніка з'яўляецца магчымасць патрымаць яго ў руках цэлым, уволю нацешыцца з яго аксамітнай шапкі, тоўсценькай ножкі i толькі потым ачысціць карэньчык. У такім выпадку знойдзены грыб трэба асцярожна паварушыць з боку на бок, ледзь пакручваючы пры гэтым ножку, — тады яна, часам нават з лёгкім шчоўкам, сама адскочыць ад грыбніцы. Так раяць кнігі аб грыбах, так робяць заўзятыя аматары. Але ў жыцці, на жаль, бывае інакш. Нікому не прыходзіць у галаву зрываць яблыкі з дрэва разам з галінкамі, a вось грыбы многія чамусьці выдзіраюць проста з кавалкамі грыбніцы. Мала таго: увесь лясны дол пераварушаць, глебу i подсціл узрыюць, толькі каб дашчэнту спусташыць неруш, багатае грыбное месца. Збіраюць нават самыя драбнюткія грыбы-мамараткі, ад якіх i наедку няма ніякага. А гэта так згубна адбіваецца на пладаноснай грыбніцы! Нягледзячы на яе дзіўную жыццяздольнасць, запасы грыбоў на грыбовішчах з парушанымі ўмовамі існавання знікаюць на вачах. Каб зразумець усю шкоднасць такога браканьерства, трэба прыгадаць, як пабудаваны грыбы, якія ўмовы найбольш прыдатныя для развіцця іх пладовых цел. Цяпер нават 10-12-гадовыя дзеці ca школьнай батанікі ведаюць, што грыбы — гэта самастойнае царства жывой прыроды, вельмі цікавы i своеасаблівы свет. Грыбы не маюць хларафілу ў сваіх клетках, самі арганічных рэчываў не ўтвараюць, хаця, як yce жывыя істоты, маюць у іх патрэбу. Таму яны, як i іншыя гетэратрофы (ад слоў гетэра — розны i трофас — жыўленне), селяцца паўсюль, на любым субстраце, дзе толькі знаходзяць патрэбныя арганічныя рэчывы. Грыбы — гэта дрожджы i плесні; гэта цэлая армія паразітаў на раслінах, жывёлах i чалавеку, армія насельнікаў раслінных i жывёльных рэштак. Грыбы жывуць у прэснай i марской вадзе; нарэшце, ёсць драпежныя грыбы, што знішчаюць у глебе дробных чарвякоў. Адным словам, грыбы на самой справе ўсюдыісныя. Сучасная мікалогія налічвае больш за 100 тысяч відаў розных грыбоў; вышэйшыя грыбы, якім прысвечана наша кніга, — гэта зборная трупа прыкладна з пяці тысяч відаў аскавых i базідыяльных грыбоў. Яны характарызуюцца наяўнасцю бошын або менш мясістых, даволі буйных, ва ўсялякім разе даступных простаму воку, пладовых цел, што ў большасці складаюцца з шапачкі на ножцы. Паколькі, аднак, форма пладовых цел гэтым далёка не абмяжоўваецца, нам здаецца больш удалай назва
Дадатковыя словы
зяўляецца, прэмера
10 👁