З камарову дзюбу. Параўняць дзюбу. Гаворкі Гродзеншчыны неаднастайныя, належаць да розных дыялектных групаў, маюць рэгіянальныя моўныя адметнасці. Той самы лексічны кампанент у складзе фразеалагізма можа фармальна адрознівацца. У сувязі з гэтым узнікла пытанне, як будаваць рэестравую частку слоўнікавага артыкула, ці адлюстроўваць усе дыялектныя разнавіднасці кампанентаў, ці аддаць перавагу пэўнаму. Быў абраны наступны найбольш мэтазгодны і рацыянальны шлях. Калі словы адлюстроўваюць неаднолькавыя заканамернасці фанетычнай ці марфалагічнай сістэмы розных гаворак, то сярод іх выбіраецца інварыянт, адпаведны літаратурнаму вымаўленню і напісанню. Напрыклад, з двух варыянтаў горла шырокае – горло шыроко, Бог жыве – Бог жывець, загалоўкавым будзе першы, другі знаходзіць сваё месца ў прыкладах-сказах. Аднак розныя тыпы лексічных дыялектызмаў (лексічна-фанетычных, лексічна-словаўтваральных, лексічна- марфалагічных, уласна лексічных) захоўваюцца: ВАРОЦЯХ. Вісець на вароцях. ГОЛАЎ. Браць у голаў. ЯБЛЫКА. На горкае яблыка. ВОРКАМ. Пыльным воркам біты. Праблемным з'яўляецца размяшчэнне ўласна фразеалагічных варыянтаў: падаваць іх разам ці паасобку. Напрыклад, фразеалагізм як венік рэалізуецца яшчэ ў лексічным варыянце як электравенік. Апорныя кампаненты гэтых двух варыянтаў не супадаюць і пачынаюцца на розныя літары – в і э. Узнікае пытанне, пад якой літарай распрацоўваць гэты фразеалагізм у слоўніку. Выйсце знойдзена наступнае. Кожны варыянт апісваецца як асобны фразеаграфічны аб'ект, на сваім алфавітным месцы, пад сваім вакабульным словам. Але каб даць чытачу інфармацыю пра варыянтнасць фразеалагізма, у канцы і аднаго, і другога слоўнікавага артыкула за скарачэннем Вар. прыводзіцца яе факталагічны малюнак: ВЕНІК. Як венік. Вельмі (жвавы, рухавы, шустры і пад.). Андрэй усюды паспявае, шустры як венік. Трокенікі Астр. Вар. як венік (электравенік). ЭЛЕКТРАВЕНІК. Як электравенік. Вельмі (жвавы, рухавы, шустры і пад.). Што за дзіця… То туды, то сюды, ні мінуты ні пасядзіць, шустры як электравенік. Косцевічы Астр. Вар. як венік (электравенік). Такая самая працэдура вылучэння апорнага кампанента і апісання пад ім як гнездавым датычыць іншых фразеалагічных варыянтаў: фразеалагічна-фанетычных, фразеалагічна- марфалагічных, фразеалагічна-словаўтваральных, канструкцыйна-колькасных і інш., напрыклад: АЧЫМА. Палаць ачыма. Вар. палаць вачыма (ачыма). ВАЧЫМА. Палаць вачыма. Вар. палаць вачыма (ачыма). ЧОРТ. Чорт ногу зломіць. Вар. чорт ногу зломіць; чэрці ногі зломяць. ЧЭРЦІ. Чэрці ногі зломяць. Вар. чорт ногу зломіць; чэрці ногі зломяць. ГОЛЫ. Голы-босы. Вар. голы-босы і Богу праціўны. БОГУ. Голы-босы і Богу праціўны. Вар. голы-босы і Богу праціўны. Толькі ў тых выпадках, калі варыянты фразеалагізма адшукваюцца пад адным гнездавым словам, у адной алфавітнай пазіцыі, у адным слоўнікавым артыкуле, усе яны падаюцца разам: НОГІ. Ледва (ледзь, ледзьве) ногі прыцягнуць (дацягнуць, давалачы). СПАЛУЧАЛЬНАСЦЬ ФРАЗЕАЛАГІЗМАЎ Многія фразеалагізмы маюць абмежаваную спалучальнасць са словамі. Калі фразеалагізм мае валентна абмежаванае значэнне, г. зн. спалучаецца толькі з адным словам ці невялікай групай слоў, то гэтыя словы прыводзяцца пасля загалоўкавага фразеалагізма курсівам
Нават дробная праўка будзе карыснай. Не стаўце знакі націску, каб словы лепш знаходзілася праз пошук.

Дадатковыя словы

абект, зяўляецца
15 👁