На нос па´даць. 1. Вельмі старанна, да знямогі працаваць. Цяшко раней было на гаспадарцы, усё – сваімі рукамі; людзі на нос падалі. Бабіна Гродз. Я іду, раблю, на нос падаю, а ты тылько гуляяш, сьвішчаш сабе па вёсцы. Рэпавічы Бераст. Я стараюся, на нос падаю, а ён нічагутка ні памагая. Янаўляны Лід. Робіць, робіць, на нос падая, а потум зноў хварэя. Парэчча Гродз. Ходзь бы памагла трохі: я на нос падаю, а яна сядзіць. Пілаўня Шчуч. (ЗНФ, 49). Гэта ваша студэнтка, бачу, добра ўмея падбіраць картоплі, на нос падая дзяўчук. Падвялікае Дзятл. (ЗНФ, 49). 2. Быць слабым, знясіленым. На нос падая, а ўсё сама стараяцца рабіць, нікога ні папросіць памахчы. Радзявічы Гродз. (ЗНФ, 49). Ліда ўжэ на нос падая, а ўсё бяжыць на работу, а ўсё цягня. Крапіўніца Свісл. (ЗНФ, 49). Не ў нос каму. Не падабаецца. А вясельнікам ні ў нос, што так нарабілася ў хаце. Карпейчыкі Шчуч. (СБНФ, 177). Я і кажу ім усё, што было, ажно віджу – ня ў нос. Нача Воран. Нос высоўваць (высунуць). З'яўляцца на кароткі час, паказвацца куды-н. На дварэ такі дубар, гаш страх нос высоўваць с хаты. Казловічы Зэльв. (СРЛГ, 40). На вуліцы такая дубарэча, што німа як і носа высунуць. Пруды Гродз. (СРЛГ, 40). Ну і брына на гуліцы, носу ні высуняш, сабака і той у хату лезя. Чахоўшчына Лід. (СРЛГ, 18). Пайдзі хоць па дварэ пахадзі, а то такі покуцянь зрабіўса – с хаты носа ні высуняш. Бабіна Гродз. (ЖНС, 28). Нос вытнуць. Гл. выткнуць (вытнуць) нос. Нос вышэй галавы ў каго. Няўхв. Хто-н. ганарлівы, фанабэрысты, задавака. Твая Алена ўжо такая зрабілася, прама нос вышэй галавы. Астравец Астр. Ён абы с кім ні водзіцца, у яго нос вышэй галавы. Алекшыцы Бераст. Нос да гу´ры. Няўхв. Фанабэрыцца, зазнавацца. Як паедзяш у той горат жыць, та ўжэ на нас і глядзець ні будзяш, нос да гуры і пашла. Старына Маст. Быў нікім, а стаў цехнікам, та ціпер нос да гуры. Бабіна Гродз. Ані аказацца да яе – нос да гуры. Купры Шчуч. ● Да гуры – параўн. польск. do góry 'ўгору'. Нос да неба задзіраць. Няўхв. Ганарыцца, важнічаць, праяўляць фанабэрыю. Жаднай капейкі няма ў кішэні, а нос да неба задзірая. Купіск III Навагр. (ЖНСл., 162). Нос задзіраць. Гл. задзіраць нос. Нос задраць у неба. Асудж. Заганарыцца, праявіць фанабэрыю. Як тумарам стаў, нос задраў у неба. Ятвезь Ваўк. (МСГВ, 506). Нос задраць. Гл. задраць нос. Нос закапыліць. Гл. закапыліць нос. Нос звесіць. Быць у кепскім настроі, маркоціцца, сумаваць. Чаго ты нос зьвесіла, мо яшчэ ўсё будзя добро. Мілявічы Маст. Нос зрывае. Рэзка пахне ці смярдзіць што-н. А надзікалоніўся, ажно нос зрывае. Жупраны Ашм. Нос кульба´чкай не дастанеш (не дастаць) у каго, каму. Іран. Хто-н. вельмі ганарыцца, фанабэрыцца, зазнаецца. У яе нос кульбачкай ні дастаняш, задавака такая стала, што ні падступіцца. Бершты Шчуч. (ЗНФ, 56). У Сашы, як стоў рабіць у клубі, нос кульбачкай ні дастаць. Лозкі Шчуч. (ЗНФ, 56). ● Кульбачка – падсядзёлак. Нос на нос. Без сведак, без прысутнасці пабочных асобаў. Пра гэта можно гаварыць толькі нос на нос. А тут людзі кругом. Цырын Карэл. (ЗНФ, 56). Паклікаў да сібе, нешто пагаварылі нос на нос і абоя пацягнуліся некуды. Жухавічы Карэл. (ЗНФ, 56). Нос павесіць. Гл. павесіць нос. Нос паказаць куды. З'явіцца куды-н. Пры паляках паліцман адзін баяўсо ў вёску і нос паказаць, як ішлі, та ўдвох або трох з карабінамі. Баброўня Гродз. (СНМ, 103). Нос спусціць. Гл. спусціць нос. Нос тычынаю не дастаць у каго, каму. Хто-н. вельмі ганарыцца, фанабэрыцца, зазнаецца. Як выйшаў у людзі, то нос тычынаю не дастаць, такі паважны ходзіць. Вішняўка Зэльв