глушэння рыбы па лёдзе; драблення засохлых камоў раллі; прасавання гліны; расшчэплівання драўляных калодаў' (СПЗБ-2, 559). КУКІША. Без кукіша ні да носа. Іран. Ганарысты, фанабэрысты. Яна с табой нават і гаварыць ні захоча, бес кукіша ні да носа. Алекшыцы Бераст. Вар. без фігі (без хвігі, без кукіша) ні да носа (ні да носу). КУКЛА. Чортава кукла. Няўхв. Прыгожая, але з дрэнным характарам дзяўчына, жанчына. Ох, гэта чортава кукла! У каго яна толькі ўдалася! Ты ёй гавары голяно, а яна табе будзя – стрыжано, і ніяк ні перапрэш. Малая Бераставіца Бераст. КУЛАК. Хоць на кулак слёзы ві. Выкл. Выказванне адчаю з-за цяжкага, безвыходнага становішча. Цяшкая доля жаночая, хоць на кулак сьлёзы ві. Хвінявічы Дзятл. КУЛАКІ. Аж кулакі свярбяць (свярбелі) у каго. У каго-н. узнікае жаданне пабіцца. Завадэвуш страшны быў, у яго аж кулаке свярбелі, каб з кім пабіцца. Карозічы Гродз. (СНМ, 52). Распускаць кулакі. Няўхв. Біцца, збіваць каго-н. З немцаў тут натто адзін выдзяляўса, Рудольфам звалі, ну й гад быў печаны! Меў моду кулакі распускаць налево і направо, аплявухі адвешваў. Бершты Шчуч. (ЗНФ, 62). Параска на свайго ў сяльсавет падала, бо кулаке распусьціў. Цяравічы Карэл. (ЗНФ, 62). Як кулакі вочы. Вялікія, выпуклыя. Вочы як кулаке – от вылупак! Старое Сяло Зэльв. (СНМЗ, 27). КУЛЁМ. Кулём-лятом бегчы і пад. Вельмі хутка. Як адлаяла – кулём-лятом паляцела, толькі яе й бачылі. Купры Шчуч. КУЛЁМА. Як кулёма апрануцца і пад. Вельмі цёпла. Ні крычы ты на дзіця, пусьці, хай ідзе, ні зьмерзьне, бачыш жа ш, адзелася як кулёма. Гервяты Астр. КУЛІКА. На куліка праехаць. Без білета (праехаць на транспарце). Я тады праехаў на куліка, грошай ні плаціў. Зарубічы Гродз. (СНМ-2, 181). КУЛЯ. Даць куля. Паваліцца, кульнуцца. Канюгу можа заесці воўк, калі за горла захваціў, так і дасць куля. Альхоўка Навагр. (СПЗБ-2, 400). Як з куля выскачыць. Нечакана, раптоўна. Ішоў празь лес, аж заяц с кустоў як с куля выскачыў. Хадзявічы Сл. КУЛЯМЁТА. Як з кулямёта гаварыць і пад. Вельмі хутка. Што ты сячэш як з кулямёта. Відзейкі Свісл. КУМ. Чортаў кум. Няўхв. Кепскі чалавек. Ты будзяш хоць крыху што рабіць?! Ці так і будзяш гойсаць па цэлых днях, чортаў кум ты?! Стокі Свісл. Як кум у ворку сядзець. Ціха, маўкліва. Маўклівы – як кум у ворку сядзіць. Старыя Смільгіні Воран. (СПЗБ-3, 46). КУМА. Не кажы кума, мой тожа п'е. Смяш. Тое самае і ў мяне. – Ведаеш, нешта ў мяне гэты год уся морка спранжоная. – Не кажы кума мой тожа п'е. У мяне таксама ўся паточаная. Бярозаўка Лід. (ДСГБ, 64). КУМІНА. Ад кумі´на да піла´та ад піла´та да гарода хадзіць. Няўхв. Без справы, без мэты. Ходзіце ат куміна да пілата ат пілата да гарода, чорт яго дажджэцца, лазіце недзе невядома чаго. Пячоўшчына Валож. КУМПАЛ. Кумпал не варыць у каго. Няўхв. Хто-н. неразумны, някемлівы, незнаходлівы. У цябе кумпал зусім не варыць. Заполле Івац. (ДСК, 118). КУМУЗЭЛЬКА. Цо-то я кумузэлька мая. Няўхв. Ганарысты, фанабэрысты, нясе сябе высока. Ого, глядзі, бо зара і твая дачка станя цо-то я кумузэлька мая. Запрудзяны Воран. Вар. цо-то я; цо-то я камузэлька (кумузэлька) мая; цо-то я цо-то мая камізэлька; цо-то я і мая камузэлька. КУМУЗЭЛЬКУ. У кумузэльку тыкацца. Скардзіцца на свой лёс, каб расчуліць каго-н., выклікаць спачуванне да сябе. Чаго ш ты ў кумузэльку тыкаяся? Табе яшчэ грэх на свой лёс наракаці. Малюкі Воран