Зімою снегу пашкадуе. Няўхв. Вельмі скупы. Ён нічого ні пазычыць, гэто такая скныда, што і зімою сьнегу пашкадуя. Беражна Карэл. (ЗНС, 93). ЗІМЫ. Як лонскай (такрочнай) зімы баяцца. Зусім не (баяцца). Баюса я цібе як лонскай зімэ. Цыдовічы Гродз. Баюся я цябе як такрочнай зімы! Паляцкішкі Воран. (СПЗБ-5, 79). ● Лонскі, такрочны – мінулагодні. ЗІПНУЦЬ. Зіпнуць не даваць каму. Няўхв. Прыгнятаць, эксплуатаваць, тыраніць каго-н. Ён свайму паропку і зіпнуць ні даваў, усё ганяў і ганяў. Круглікі Гродз. (СНМ, 61). ● Зіпнуць – уздыхнуць. ЗЛАМАНІЦУ. Ідзі пад зламаніцу. Выкл. Выказванне адмоўных пачуццяў. Ідзі ты адгэтуль пад зламаніцу і ні мяшай рабіць! Беражна Карэл. (ЖНС, 59). ЗЛАПАНЫ. Як злапаны сядзець. Адчуваючы сябе няёмка, з вінаватым выглядам. Ні слухай бабы. Паслухаў, та во цяпер сядзіш як злапаны. Красулі Шчуч. ● Злапаны – злоўлены. ЗЛОДЗЕЯ. Як у злодзея рукі. Гумар. Доўгія, даўгаватыя. Рукі ў міне як у злодзея, ніяк ні магу сабе пальта падабраць, усе рукава кароткія. Грамавічы Шчуч. (ЗНФ, 95). У цібе рукі як у злодзея: што ні купі, та ўсё рукавы кароткія. Драгуці Воран. (ЗНФ, 95). Мама, чаму гэта Валя-краўчыха, як мерку здымала, та сказала, што рукі ў міне як у злодзяя? Ігнаткаўцы Лід. (ЗНФ, 95). Цяжка касьцюм падабраць – рукі як у злодзея. Што ні зложыць – закароткае. Алекшыцы Бераст. Як у палескага злодзея рукі. Гумар. Доўгія, даўгаватыя. Ну во, купіла сыну свэтар. Усё на месцы, сядзіць як уліты, адно рукавы кароткія. У яго ш рукі як у палескаго злодзяя. Стокі Свісл. ● Палескі – які жыве ў лясной мясцовасці. ЗЛОСЦЬ. Як на злосць. Быццам знарок, быццам кімсьці падстроена. Паехалі б на базар сёння, але аўтобуса, як на злосць, няма. Белагурна Дзятл. (СГВ, 617). Думаў, сёдня сено прывязу, аля, як на злосьць, дошч пашоў. Бабіна Гродз. Хацеў перасадзіць сасоначку, і як на злосьць узяў смаляк зламаўся, ні прыжыве цяпер. Чэхі Астр. (МСГВ, 460). ЗМЯІ. З-пад змяі яйца дастане. Вельмі хітры, пранырлівы, вёрткі, зухаваты. Не хвалюйся, ён сябе не пакрыўдзіць, такі, што і с-пат зьмяі яйца дастане. Ашмяны Ашм. ЗМЯЮ. Змяю гадаваць на сваіх грудзях. Асудж. Клапаціцца пра чалавека, які пасля адплачвае няўдзячнасцю. Пад плотам знайшоў я цібе, сіратою ўзяў, думаў, за сына роднаго будзяш, ажно змяю гадаваў на сваіх грудзях! Каменка Бераст. Як змяю кінуць паглядзець. Вельмі нядобразычліва, злосна (паглядзець). Паглядзела на міне як зьмяю кінула – такая нінавісьць. Мачуліна Ваўк. ЗМЯЯ. Як змяя падкалодная. Груб. Агідны, шкодны, каварны, які дзейнічае спадцішка. Пра чалавека. Як тая зьмяя паткалодная, з усімі перасварылася, усім так і глядзіць, кап пакасьць зрабіць. Міхалкі Свісл. Во дзе сучка, як зьмяя падкалодная!.. Ну аля я ёй тожа ўстрою! Зачэпічы Шчуч. ЗНАЕШ. Як знаеш. На свой погляд. Рабі як знаяш, ні буду табе мяшаць. Бабіна Гродз. ЗНАКІ. Дацца ў знакі каму. Няўхв. Уздзейнічаючы на каго-н., станавіцца адчувальным, непрыемным, нязносным і гэтымі рысамі надоўга запамінальным. Даліся гэтыя сваякі ў знакі, за месяц усе нашыя запасы патчысьцілі, яшчэ і с сабою набралі цэлыя сумкі. Краснае Карэл. ЗНІМО. Як знімо´. Такі цяжкі, што ледзь можна падняць. Камянь той як знімо – такі карапуз, а ўзяў і падняў. Чамяры Сл. (ЖНСл., 180). ЗНОЙДЗЕШ. Як знойдзеш што. Прыгадзіцца, будзе вельмі дарэчы што-н. Ні выкідай гэтых агуркоў, засалі, пастаў у склеп, зімой як знойдзяш. Бабіна Гродз. Возьмяш вяночак баравікоў. І падгрыбічаў во насушыла, бяры іх, на куцю як знойдзяш. Бершты Шчуч. Вучыся змоладу, то на старасць як знойдзеш. Зэльва Зэльв. (МСГВ, 584). Як соліш