ЖОДЗІШАК. Як з Жодзішак вырваўшыся. Зневаж. Неразумны, дурнаваты. Крычыць, як нінармальны, як ж Жодзішак. Дабраўляны Смарг. Ты як ж Жодзішак вырваўшыся – ляціш нівядома куды, робіш нівядома што. Старая Рудня Смарг. ● Жодзішкі – назва вёскі ў Смаргонскім раёне. ЖОЙДЗІШКАХ. У Жойдзішках месца каму. Зневаж. Хто-н. дурны, неразумны. Але ш ты й дурны, у Жойдзішках табе месца. Паляны Ашм. ЖОНКА. Апошняя ў папа жонка. Не, не апошні. Апошняя ў папа жонка. Енчы Воран. (МСГВ, 580). Ці жонка памерла ці лазня згарэла. Усё роўна, не мае значэння што-н. для каго-н. Мне гэтыя твае выдрымусы могуць быць, а могуць не быць, мне ўсё роўна, ці жонка памерла ці лазня згарэла. Ашмяны Ашм. Што жонка змоладу дзянёк. Узвыш. Сонечны, цёплы, прыгожы. Алі ш сёньня і дзянёк удаўся што жонка змоладу, так хораша. Скрыдлева Навагр. ЖОПЫ. Як з жопы выцягнуў. Груб. Вельмі мяты, нераспрасаваны. Пра адзенне. Вот што за хлопец, а нігды свайго адзеньня ні павесіць. Во порткі як хто з жопы выцягнуў, гэта ці ні злосьць кожны дзень за ім выпрасоўваць. Амбілеўцы Шчуч. ЖОРНЫ. Жорны ў горла каму. Выкл. Асудж. Выказванне засцярогі ад сурокаў. Ты ні ўстыдайся, як хто прыдзя і будзя дзівіцца, ты адразу скажы: жорна табе ў горла. Хай глядзіць лепш на пазурэ, чым на дзіця. Амбілеўцы Шчуч. ЖОЎТА. Аж жоўта. Вельмі многа чаго-н. Пра прадметы жоўтага колеру. За рэчкай відаць такія наносы, аж жоўта. Шчорсы Навагр. (МСГВ, 305). ЖУЙКУ. Жуйку жаваць. Няўхв. Гаварыць доўга, нудна, надакучліва, невыразна і часта пра адно і тое ж. І ні надаело табе слухаць гэтаго дзеда? Ужэ з гадзіну жуйку жуе. Я, як яго паказваюць, адразу цілівізар выключаю. Бабіна Гродз. Гаварыць з Банасём натто цяшко, як станя жуйку жаваць, та, здэцца, і да раня той разгавор ні кончыцца. Старына Маст. Ат, разьбярэш, што ён гаворыць, толькі жуйку жуе і ўсё, лапоча нівядома што. Дарагляны Маст. Што ты мне тут жуйку жуеш, ні можаш толкам сказаць што трэба. Зенявічы Навагр. От, мямліш! Ні рыба ні мясо! Тыко жуйку жуеш – гавары скарэй! Лунна Маст. Хай бы хто другі выступіў, а гэты будзя ізноў жуйку жаваць. Маркішы Гродз. (ЗНФ, 29). Ні люблю я яго слухаць: жуйку жуе, і нічога ні разьбярэш яго. Драгічаны Ваўк. (ЗНФ, 29). Вар. жуйку (жвайку) жаваць. ● Жуйка – жвачка. ЖУК. Жук і жаба. Няўхв. Людзі малавартасныя, аднолькавыя паводле нейкіх адмоўных характарыстык. Што ён, што яна, падабраліся жук і жаба. Праўду кажуць, бот бота, пастол пастала знойдзя. Купры Шчуч. І жук мяса каму. Усё добрае, прыгоднае, спатрэбіцца. Звычайна пра ежу. Табе ціпер, галоднаму, і жук мясо. Збочна Сл. (ЗНФ, 39). А яно, як прагаладаяся, та й жук мясо. Навасёлкі Лід. (ЗНФ, 39). Тры дні я прабіраўса па лесі, па балоці, та мне і жук мясо. Бершты Шчуч. (ЗНФ, 39). ● Паходзіць з прыказкі На чужой старане і жук мяса. Як жук на марозе. Вельмі марудна (рухацца). Зютак, зыдзі з дарогі, бо ты на сваім лапатуну сунеся як жук на марозі, толькі другім замінаяш. Ранявічы Свісл. ЖУКА. Жука запусціць. Іран. Хлусіць, гаварыць няпраўду. Гаварыў, гаварыў, а ўжо пад канец такога жука запусьціў, што й слухаць німа што. Балькуны Воран. ЖУРАЎЛЁМ. За жураўлём у неба гнацца. Да недасягальнага (імкнуцца). Не ганіся за жураўлём у неба, а старайся і так добра жыць. Асіпаўцы Воран. ЖУРАЎЛЯ. Запускаць (запусціць, пускаць) жураўля куды. 1. Падглядваць, зазіраць куды-н. Глядзі, як Маня жураўля запускае да Надзі ў агарот, і што ш яна хоча ўбачыць? Шылавічы Сл. Колькі ні гуляем, дык ён толькі й робіць, што жураўля пускае ў чужыя карты. Лежневічы Іўеў. 2. Задаволіць жаданне. Мы с табою запусьцілі жураўля да дзяўчат увечары разам і пагулялі. Догі Шчуч. (СГВ