Даць пшыпа´ліць каму. Насварыцца на каго-н., прабраць, пакараць каго-н. Як даў пшыпаліць, то ў таго адразу розум паявіўся. Глядавічы Маст. Гэта так табе ні пройдзя, бацько як узная, дасьць пшыпаліць. Бабіна Гродз. Вар. даць (даваць) прыпаліць (пшыпаліць, пшыпалёнкі, пшыпалянкі, прыкурыць). ● Пшыпаліць – параўн. польск. przypalić 'прыкурыць'. Ні даць ні ўзяць у каго, дзе. Няма нічога, ніякага запасу. А што яму баяцца, калі ў яго ні даць ні ўзяць, адно вуглы пустыя. Дылева Лід. У каморы маёй у гэтым року ні даць ні ўзяць. Дубаўцы Ваўк. У яго хаціне ні даць ні ўзяць, дык і сын ні прыходзіць. Ашмянцы Шчуч. Прыехаў сын, а ў самой ні даць ні ўзяць. Лунна Маст. ДАЧА. Дача сабача. Няўхв. Штосьці дадзенае, падараванае каму-н. і забранае назад. І нека тут сусетка прынясла курыцу. Алі тая курыца ручная была. Та яна ішла дарогаю і забрала назат. А мама шукая: німа курыцы. А сусет кажа: «Ні шукай, бо ні найдзяш: тая, што дала, та й забрала». От такая дача. Гэдыка дача сабача. Косцевічы Зэльв. ДАШКАВІЧА. Як Дашкавіча (Дашкейча) бычок спрытны і пад. Іран. Зусім не (спрытны). Лодка перавярнулася, а Зміцяр плаваць ня ўмея, спрытны як Дашкавіча бычок, каб не Мікола, то ўтапіўся б у возяры. Даўгялы Воран. (СГВ, 614). А Грышка Манін дасужы як Дашкейча бычок – лятаў па вуліцы п'яны і ў лужыну ўваліўся. Пагародна Воран. Ну ш і спраўны малочшы Гэнюка, нічога без яго не абыходзіцца, дасьціпны як Дашкейча бычок, што ўзяў у студню ўваліўся. Бастуны Воран. Даходны як Дашкейча бычок – тылам, тылам – і ў студню. Нача Воран. Як Дашкавіча карова цягацца. Няўхв. Без справы невядома дзе (бадзяцца). Цэлы дзень не быў у хаце, цягаяся недзі як Дашкавіча карова. Орлі Воран. ДВА. Два і трэці маленькі. Іран. Ніколькі, нічога (не даць). – Бачу, малаток у цібе пат сьцяной валяяцца. Аддай мне яго. – Ага, зарас дам. Дам два і трэйці маленкі, што ні здужаяш панясьці. Бабіна Гродз. Ні ў два ні ў пяць (ні ў тры) гаварыць. Няўхв. Зусім недарэчна, неўпапад, не тое, што трэба. Ты гаворыш ні ў два ні ў пяць. Некрашы Гродз. Лапоча ні ў два ні ў тры, толку зь яе гэтай гаворкі. Зачэпіч Шчуч. ДВОЙКІ. Вучы вучы каго адныя двойкі. Выкл. Няўхв. Выказванне папроку таму, хто някемлівы, няздатны да навучання, пераймання вопыту іншых. Ты ш ізноў ні так бульбу парэзала, цібе вучы вучы адныя двойкі. Ананічы Дзятл. ДЖЫНДЖЫКІ. Джынджыкі біць. Няўхв. Гультаяваць. Хваціць табе джынджыкі біць, ідзі з усімі картоплі выбіраць. Конна Зэльва. (СГВ, 587). ДЗВЕРЫ. Дзверы кілбасамі (каўбасамі) завязваць. Жыць заможна, багата, мець усяго ў дастатку. І калі ўжэ яму будзя хваціць... Дзьверы кілбасамі завязвая, і ўсё яму мало. Аздобічы Шчуч. Што ты раўнуяш. Раней дзверы каўбасамі завязвалі, гэта ціпер усё з магазіна. Мілявічы Маст. Ні так гэта лёхко, гэта табе ні пры Польшчы дзьверы каўбасамі завязваць. Ганчары Свісл. Забыць як і дзверы адчыняюцца. Працяглы час адсутнічаць, доўга не наведвацца куды-н. Дзе ш ты, сынку, прападаў? Ужо забыў як і дзьверы аччыняюцца. Варняны Астр. Зайсці за дубовыя дзверы. Зрасходавацца, скончыцца. Як было сала, то не елі, а як зайшло за дубовыя дзьверы, то й хочацца. Хутар Праважа Воран. Німа малачка... Зайшло за дубовыя дзьверы. Такая дойна кароўка была... Не, намануўса прадаць, то во ціпер і есьці німа чаго. Бабіна Гродз. Пайсці за дубовыя дзверы. Часам жарт. Быць надзейна схаваным да пэўнага часу ці зусім не існаваць. Ні шукай нават, ні знойдзяш [арэхаў]: пашлі за дубовыя дзверы. На сьвято дастаням. Забалаць Воран. (ЗНФ, 74). Вар. пайсці (уцячы) за дубовыя дзверы. Паказаць культурна на дзверы каму. Іран. Прапанаваць каму-н. выйсці, выправадзіць, выгнаць каго-н. Добра, што ён сам здагадаўся, пайшоў, а то я ўжо зьбіралася паказаць яму культурна на дзьверы. Алекшыцы Бераст