Як гад выцягнуцца і пад. Няўхв. Высокім (вырасці). Хмайдзюкоў сын выцягнуўся як гад, а розуму ані на пазногаць. Копаніха Смарг. ГАДА. З-пад гада яйкі выбера. Ухв. Вельмі хітры, пранырлівы, вёрткі, зухаваты. Дзе табе зраўняцца, тая дасужа, с-пат гада яйкі выбяра, ты нават носу не сунь. Бастуны Воран. Маніна дзеўчына ўжо такая хітра, у кожную дзірку ўлезя, с-пат гада яйкі выбяра. Бярозаўка Лід. Вар. з-пад гадзіны (гадзюкі, гада, жабы, яшчаркі) яйкі (яйка) выбера (выме, выхапіць, дастане). ГАДАМ. Гадам у вочы лезці (скакаць, дзы´гаць, кідацца). Няўхв. Нясцерпна, невыносна дакучаць, назаляць. Во, слова ні дасьць сказаць, гадам у вочы лезя. Ваўкавічы Навагр. Як завядзецца з мужыком сварыцца, то ўжо цэлы дзень гадам у вочы скача. Праважа Воран. Зь ім жа ж ні загаворыш, ён табе адразу гадам у вочы скача. Грабяні Гродз. Да яго акажыся, то заўсёды гадам у вочы скочыць. Задвор'е Зэльв. Ты, хлопяц, не скачы гадам у вочы старэйшым людзям, ідзі да сваёй купы. Вугальнікі Шчуч. (СГВ, 606). Я да яго як найлепяй, а ён гадам у вочы дзыгая. Ялоўшчына Гродз. Сама нарабіла дзялоў, і яшчэ гадам у вочы дзыгая. Сцяпанішкі Маст. Ну што ты гадам у вочы кідаяса! Ты выслухай міне, што хачу сказаць. Малахавічы Гродз. ● Дзыгаць – скакаць. ГАДАСЦЬ. Гадасць паршывая. Груб. 1. Кепскі чалавек. Кап табе гэтыя яблыкі папярок горла сталі, гадасьць ты паршыва! Старына Маст. Я табе, гадасьць паршыва, мазгі ўстаўлю, каль сваіх ні хватая! Бабіна Гродз. Ну й гадасьць паршывая!.. Робіць, што ў галаву прыдзе, жджы ад яго дабра... Глядавічы Маст. 2. Выкл. Выказванне адмоўных адносін да каго-, чаго-н. Ах ты, гадасьць паршывая [пра карову], ізноў у чарот зайшла, месца табе німа другога! Зенявічы Навагр. ГАДЗІНА. Шарая гадзі´на. Час на стыку дня і вечара, калі пачынае цямнець; прыцемак. Шара гадзіна – пад вечар, калі цямнее. Паўлава Сл. Мы на шару гадзіну выйшлі з дому. Каробчыцы Гродз. (СГВ, 554). Потым ужэ шара гадзіна была. Прыдуць хлопцы. Лямпы тады керасінавыя былі. Сухая Даліна Гродз. (ДМГ, 204). Нека шара гадзіна была, кажа, выйду я ўжэ за сваёй патрэбаю, лес там у іх, німа нікого. Алешавічы Маст. У шару гадзіну ў хатах нічого ні рабілі, атпачывалі, нікаторыя байкі баялі, загадкі адгадвалі, аш пакуль ні запаляць лямпы. Кунцаўшчына Гродз. (СНМ-2, 263). Памятаю, баба ўсё казкі нам расказвала ў шарую гадзіну, а тады ўжэ клаліся спаць. Заполле Івац. (ДСК, 251). Шэрая гадзі´на. 1. Час на стыку дня і вечара, калі пачынае цямнець; прыцемак. У шэрую гадзіну шыла і вочы папсула. Ністанішкі Смарг. Шэрая гадзіна, калі шшарэя, яшчэ агню не паляць, а ўжо сцямнея. Завельцы Астр. (СПЗБ-5, 461). 2. Вельмі цяжкае, гаротнае жыццё. Пра пэўны прамежак часу. Пасьля вайны для ўсіх шэрая гадзіна прыйшла, бо навэт есьць ні было чаго. Зэльва Зэльв. ГАДЗІНАЙ. Га´дзінай у вочы лезці. Няўхв. Вельмі моцна назаляць, дакучаць. Што ты думаяш? Маладзіца гадзінай у вочы лезя. Талькаўцы Ваўк. ГАДЗІНУ. Бітую гадзі´ну. Працяглы час. Бітую гадзіну трымалі людзей. Казакоўцы Маст. Святкаваць шарую гадзіну. Гумар. 1. Ціха сядзець без справы, чакаючы – на стыку дня і ночы – поўнага наступлення цемнаты, калі запаліцца святло. Сядзяць упоначы, святкуюць шару гадзіну! Хоць бы гаварылі што. Крывічы Зэльв. (Стэц.-1, 185). 2. Гультайнічаць, нічога не рабіць. От каб мела сілу, то і я не святкавала б шарай гадзіны. Грабава Зэльв. (Стэц.-1, 185). ГАДЗІНЫ. З-пад гадзіны (гадзюкі) яйкі (яйка) выбера (выме, выхапіць, дастане). Ухв. і няўхв. Вельмі хітры, пранырлівы, вёрткі, зухаваты. Ён мушчына спакойны, а яна так с-пад гадзіны яйкі выбярыць, усюды даляціць. Падольцы Астр. От ужо гэты Юзюк даходны, ён с-пад гадзіны яйкі выбера. Лысая Гара Ашм. Наша Стэфа такая адважная, што с-пад гадзіны яйкі выбера. Гута Дзятл. (СГВ, 592). Гэта такі чалавек, што з-пад гадзіны яйкі выбяра, ён за сябе пастаіць. Яблынька Дзятл. Мая маці на Ваталя заўша