НА СВОЙ КАПЫЛ. Як самому падабаецца, як. самому прывычна, зручна; на свой лад, па-
свойму.
На свой капыл перарабіць. Ваўк. п. (М. Фед., ЛБ, ІV). Кожны на свой капыл. Тамсама. А ён
зразу ўзяўся ўсё перарабляць, усё каб на свой капыл. Асіп. р., Дрыч.
НА СВОЙ ХЛЕБ ІСЦІ (пайсці). Гл. ІСЦІ НА СВОЙ ХЛЕБ.
НА СВЯТЫЯ НІКОЛІ. Аніколі.
Пазычаць умее, а каб аддаць — на святыя ніколі. Гл. р., пас. Я. Куп. Прыедзе ён на святыя
ніколі… Кл. р., Сін. — І калі гэта ты аддасі, што пазычаў? — Аддам, цётка, як трохі зараблю.
— Аддасі, мусіць, ты мне на святыя ніколі. Маст. р., Граб. (П. Ст., Пол.). Мусіць, я ўжо
другі раз у цябе на святыя ніколі буду. Слон. р., Парэч. (Тамсама).
НА СІЛУ-МОЧ. Гл. НА СІЛУ-МОЦ.
НАСІЦЦА ЯК ДУРАНЬ СА СТУПАЮ. Гл. НАСІЦЦА ЯК ДУРАНЬ (дурны) З ДЗВЯРМІ
(са ступаю).
НАСІЦЦА ЯК ДУРАНЬ (дурны) З ДЗВЯРМІ (са ступаю); ДУРАНЬ ДЗВЕРЫ. З адцен.
груб. Мець недарэчны клопат, рабіць неразумнае. Паходзіць з народнага анекдота.
Старэйшыя браты, разумныя, паехалі араць, а Івану, прастаку, сказалі, каб той прынёс ім
полудзень на поле дый каб хаця не забыўся замкнуць дзверы. Як толькі паднялося высока
сонца, дурань звязаў у пасціленка полудзень і хацеў замкнуць дзверы. А тут, як на тое ліха,
нідзе замка няма. Іскаў [шукаў] ён, іскаў і не знайшоў. "Што ж рабіць? — думае Іван. — Раз
няма замка, дык вазьму я дзверы на плечы: хай цяпер паспрабуе хто зайсці ў хату, калі дзверы
будуць у мяне на плячах". Так і зрабіў. Зняў дзверы з завесак, узваліў на плечы і пайшоў у
поле. Во і носіцца як дурны з дзвярмі. Докш. р., Пустас.
Носішся ты з сваімі гайкамі ды ўсякімі штукамі як дурань з дзвярмі. Тамсама. Перастань ты
насіцца як дурань са ступаю. Скід. Няма чаго спірацца і насіцца тут як дурань са ступай.
Нясвіж. р., Гарадз.
Дурань дзверы — "усечаны" адменнік фразеалагізма насіцца як дурань з дзвярмі. Маўчы ты,
дурань дзверы! Гэтага можна было ад цябе! Крыч. р., Каран.
НАСКОЧЫЦЬ (нарвацца) НА СВАЁ. Нарэшце (як чаканае, як заслужанае перад другімі)
напаткаць кагосьці, хто дужэйшы ці дасціпнейшы, і пацярпець, быць пераможаным ці
пакараным.
Павел усе хваліўся сілаю, — борацца! біцца! Нейдзе [недзе] наскочыць, казала, на сваё, —
правучаць! Гл. р., пас. Я. Куп. Іграў, пакуль на сваё наскочыў, — дайграўся. Тамсама. Ой,
нарвецца ён на сваё! Так нарвецца, што кроўю ўмыецца! Гл. р., Слаўк.
НА СКРУТ ГАЛАВЫ. Вельмі небяспечна, бязглузда, неабачна (ехаць, бегчы, ляцець,
кідацца, несціся).
Сядзе на гэткага чорта [на матацыкл] і прэцца на скрут галавы. Гродз. р., Аз. Што з гэтымі
хлопцамі? Мейсца [месца] няма ім, носяцца на скрут галавы. Грод.
Параўн. (у руск.): очертя голову.
НА СТОЛ ЗБІРАЦЬ (сабраць). Гл. ЗБІРАЦЬ НА СТОЛ
8 👁