Унесеныя ў слоўнік лексемы адрозніваюцца ад літаратурных эквівалентаў словаўтваральнымі элементамі, месцам націску, марфолага-граматычнымі i фанетычнымі асаблівасцямі: абалонь (Колас) — абалона (ТСБМ); броў — брыво; воража (прысл.) — варожа; вобруць — аброць; высноўка — выснова; гравейка — гравійка; зацішак — зацішак, зачапка — зачэпка; згрэбны — зрэбны; кемкі — кемлівы; коміна — комін, лознік — лазняк; насляпое — усляпую; пакуса — спакуса; панука — пануканне; пырніца — пырнік; тапчак — таптуха; упатайне, упатайку — употай; цецер — цецярук; шпакоўніца — шпакоўня i інш. У слоўнік уключаны запазычанні, у асноўным з польскай i рускай моў, якія не маюць статуса літаратурнай нормы або страцілі яго. Пісьменнік ужываў іх у намінатыўнай функцыі або ў якасці сродку для характарыстыкі дзеючых асоб, індывідуалізацыі іх мовы, напрыклад: абэцадлы, атрамант, бюрка, гарбата, забачэнне, загарак, здане, марац, нерадзенне, пастылы, укромны, цвек i інш. Аўтарскія аказіяналізмы, створаныя пісьменнікам у адпаведнасці з законамі нацыянальнай мовы, таксама зафіксаваны ў слоўніку, напрыклад: гучнабежны, завівы, звоннаплыўны, зласмех, зласмешна, златаблеск, касарства, крылан, крылата, малюнкавасцъ, надзор'e, паўзбярэжжа, прыязджак, санцагрэй, хлапцоўскасць i інш. Прапануемы чытачу слоўнік грунтуецца на лексічным матэрыяле, выбраным ca Збору твораў Якуба Кол аса ў дванаццаці тамах (Мн., 1961 — 1964), i картатэцы, падрыхтаванай па гэтым жа выданні для Слоўніка мовы твораў Якуба Коласа ў Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусь. Слоўнік змяшчае каля 1800 слоў, пададзеных у алфавітным парадку. Націск у рэестравых словах не ставіцца. Словы, якія маюць аднолькавае значэнне i падобны гукавы склад, пры наяўнасці частковых фанетычных адрозненняў прыводзяцца ў адным слоўнікавым артыкуле. Кожны варыянт падаецца на сваім месцы з адсылкай да першага слова, за выключэннем выпадкаў, калі паміж гэтымі варыянтамі няма іншых рэестравых слоў. Пасля рэестравага слова, якое з'яўляецца кампанентам устойлівага словазлучэння або фразеалагізма, ставіцца