настаўніку: гэта дапамагае яму ў рабоце над літаратурным
тэкстам, дае магчымасць дакладней размяжоўваць у мове
вучняў літаратурнае i дыялектнае. Таму дыялектная
лексіка прыцягвае ўвагу не толькі моваведаў, але i
гісторьікаў, фалькларыстаў, этнографаў, вучоных іншых
дысцыплін, пісьменнікаў i журналістаў, настаўнікаў, наогул
усіх, хто шануе народнае слова.
Наш "Вопыт літаратурна-дыялектнага слоўніка
беларускай мовы" - гэта новы тпып беларускага слоўніка. У
ім зведзена сінанімічная лексіка беларускіх народных гаворак
у адпаведны я рады, якія падведзены да пэўнага
літпаратпурнага адпаведніка, што выступав як дамінуючае
слова (дамінанта) у такім радзе. Такі падыход цалкам
апраўданьі, бо ён дае магчымасць стварыць патрэбную ў
многіх адносінах працу. Асабліва плённы ён з пункту погляду
раскрыцця сінанімічных багаццяў беларускіх народных
гаворак, што велъмі важна для ўдасканалення літаратурнай
мовы, уздыму яе культуры. У пэўных выпадках зручна
зыходзіць з літаратурнага лексічнага адпаведніка пры
выкарыстанні дыялектнага матэрыялу для навуковых мэт.
Асаблівасцю слоўніка з'яўляецца фіксацыя ў рэестры
нарматыўных лексем, якім адпаведаюць народна-гутарковыя
сінанімічныя рады (аднаслоўныя і шматслоўныя) з тыповымі
для
народнага
асяроддзя
семант ычнымі,
унутрыструктурнымі і акцэнталагічнымі варыянтамі, а
таксама стылШпычнымі паметамі.
Скажам, нарматыўнай лексеме мужчына ў народным
асяроддзі адпавядаюць: (малады) малажак, (мажны)
крампулец,платняк, рыдван, (высокі) бадзыгон, (нязграбны)
маставіла, (просты) учкурнік, (запальчывы) пасіянат,
хлепяслівец, (бесхарактарны) пунця, (неакуратны) няўрома,
(неасцярожны) несцярога, (бязвольны) махляк, (даўгавязы)
гэган, (чырвонашчокі) ірдзець, (кволы) кісляк, (слабы)
нездалет нік, т рухляк, хлапяк, (сварлівы) грызун,
(абгаворлівы) абгаворшчык, (злы) аспіднік, (няўважлівы)
кам бал, (блудны) разгон, (незразум елы) даўбень,
(няспрытны) некрут, (непостоянны) курэўнік, (разводны
Дадатковыя словы
зяўляецца
10 👁