akstis, akstinas 'шып, асцюк' (ЭСБМ, /, 103) i akstinai 'пянькі пер'яў» (LT, 164). У межах зоны пашырэнне гэтай лексемы абмежавана лініяй Паставы—Валожын— Дзятлава—Івацэвічы—Лунінец—Петрыкаў—Хойнікі. Яна адзначаецца даволі шырокай i акрэсленай паласой уздоўж мяжы з Літвой, Полынчай i Украінай. Цэнтральныя гаворкі, якія ўваходзяць у склад заходняй дыялектнай зоны, аддаюць перавагу лексемам п е н ч у к і, с т р э л к і, д ў д к і, а лексемы п і ш чы i п н і пераважаюць на поўначы зоны. Вылучаюцца таксама Камянецкі, Брэсцкі, Маларыцкі, Кобрынскі i Драгічынскі раёны, дзе пераважаюць д ў д к і, шп я н і. Для ўсходу Беларусі характэрнымі з'яўляюцца найменні п н і, а таксама а с ц ё н ц ы, к а с ц ё н цы (Магілёўская вобласць, усход Гомельскай вобласці), ш п я н і (поўнач Гомельскай вобласці) i інш. Уздоўж літоўскага пагранічча (Пастаўскі, Астравецкі, Ашмянскі, Іўеўскі, Смаргонскі раёны) выступae больш блізкі па сваім фанетычным гучанні да літоўскага этымона варыянт лексемы а к с ны ( а к с н э) (Шчучынскі раён). Пераважае, праўда, тут варыянт а с ны ( а с н э). Такая ж лакалізацыя, іменна пашырэнне ўздоўж граніц з Літвой, Полынчай, Украінай, у межах зоны характарызуе i лексему в а н г ор вугор'. Яна адзначаецца прыблізна да лініі Астравец—Вілейка—Іўе—Ваўкавыск—Камянецк—Пінск. Лексема в я н г ор лічыцца адаптацыяй польск. węgorz вугор' (ЭСБМ, 2; 50) i супрацьпаетаўляецца найменням в у г о р, в ў г а р, в у г о р ы ч, характэрным для астатняй тэрыторыі. Пашыраны варыянт в а н г ё р. У Лідскім раёне адзначаецца варыянт а н г ар з адпадзеннем пачатковага [в]. У Драгічынскім раёне (в. Радастава) занатаваны варыянт в е ан г о р, а ў Кобрынскім (в. Нізкавічы) — в ы эн г о р. Трансфармацыяй польскамоўнай назвы з'яўляюцца заходнепалескія в э н г а р, в э н г о р, в э н г е р, а таксама в э н г ош (Ваўкавыскі раён). У межах арэала адзначаны i варыянт в а н г ор (Пастаўскі, Навагрудскі, Смаргонскі, Іўеўскі, Ваўкавыскі раёны), а таксама Швянчонскі i Шальчынінскі раёны Літвы (СПВБ, 1). Пашырэнне лексемы к р у к крумкач' у межах заходняй дыялектнай зоны хутчэй за ўсё ўказвае на літоўскамоўнае паходжанне гэтага наймення ў беларускіх гаворках. Суадносіцца з літ. krauklys варона', kriauklys крук', лат. krauklis тж' (ЭСБМ, 5, 122). Пашырэнне гэтай лек
Дадатковыя словы
зяўляюцца, перяў
1 👁