Тураўскі слоўнік (1987). Том 5. С-Я. І. Я. Яшкін, Г. А. Цыхун, А. А. Крывіцкі

зводные — колісь казалі дзеці на бацькоў. M. Малешава. Чорт жэніцца, як моцна завіруха. Бярэжцы, Чорт за чортом цягне, а мужчына за мужчиною (прымаўка). Хачэнь. Чым чорт не ораў, тым сеяць не будзе (прымаўка). Сямігосцічы. У ціхом болоці чэрці водзяцца (прымаўка). Там жа. Hi бог с тобою, ні чорт с тобою (прымаўка). Там жа. Я тобе про гарбузы, а ты мне торочыш про чорта з лозы (прьімаўка). Мачуль. Чорт сем пар лапцей стоптаў, пока пару таку добраў (прыказка). Старажоўцы. Дзеры лыко, ек дзерэцца, а ек прысохне, то ŭ чорт не отдзерэ (прыказка). Там жа. 2. Нешта дрэннае, непрыемнае (у лаянкавых выразах). Не ў Стужыцу, a ў гэто, чорт, я забула, як воно зовёцца. Бярэжцы. Чорт, як вона мне сказала? Сямігосцічы. Д Ч о рт б e p ы. Пра поўную абыякавасць адносна некага ці нечага. Чорт іх беры/хай стоіць, ужэ мало осталосо. Пагост. Чорт бери 3 Оўдзюшкою, поп'ёк рукі пампушкою (гірымаўка). Там жа. Ч о рт в ё д а е (знае). Пра поўную пагарду ці абурэнне адносна некага ці нечага. Чорт вед шчо робіцца! Бярэжцы. Чорт ёго знае, як вон зваўса! Там жа. Ч о р т тв о ю (ёгб i інш.) м а ц ер в е д а е (знае). Toe ж. Чорт ёго мацер ведае, дзе вон подзеўса! Сямурглцы. Чорт твою мацер знае, шо с твоею рукою! Старажоўцы. Ч о рт не Коз ьме. Нічога не здарыцца. От, чорт цебе не ўзяў, вернуўса. Бярэжцы. Ч о рт ма е (м а). Пра поўную адсутнасць нечага. Чорт мае нёякой роботы, вон леніцца! М. Малешава. Чорт ма з чогб робіць! Велямічы. 4 6 рты к і д а ю ць ( гоняць i інш.). Пра незвычайныя, неапраўданыя паводзіны, рухі. А чо цебе чорты кідаюць? В. Малешава. Е к о г о чо рт а. Пра абурэнне. А екого чорта ву крічіце? Бярэжцы. И а 4 6 р т(а). Пра поўную непатрэбнасць, непрыгоднасць. На чорт вона, хата, колі у хаце сонца нема? Дварэц. Д а й ч о р т ы ў лозу. Пра канчатковае завяршэнне якойнебудзь справы. Куры пошлі на сёдайло, а корову подою да й чорты ў лозу. М. Малешава. Ч б р т ом подшыты. Пра нядбайнага, нестараннага. А шо з его, як вон чортом подшиты, жыць не можэ? Сямігосцічы. Ч э р ц i на к у л а ч к і. Пра вельмі ранні час. Шчэ чэрці на кулачкі ўстаў. Запясочча. Памянш. ч о р т 6 к. Сямурадцы. ЧОРТОПОЛО'Х м. Чартапалох. Чортополох бэз копаніцы не возьмэш, такіе колюкё. Мачуль. Чортополохом окурваюць дымом дзецей, як сполохаюцца. Луткі. Чор