Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

абмёрці 688 места абмёрці(абумерці, іг.), абамру, абамрэш-рэць-рэм-рыцё, соверш.— ЛИШИТЬСЯ чувств, сознания, впасть в обморрчное состояние. Отгл. имя сущ. абмёрце(абумёр' це, 1г.)—обморок. 1г. Ляжала ў вабумерці. іг. Несоверш. абміраць-аю-аеш-ае, Ар. Сыльвэстра абмірае. Ар. Соверш. замёрцімру-мрэш-мрэць-мрэм-мрыцё-мруць, 1. зачахнуть, захиреть. Замерлі з голаду. Нел. 174. Быў надта замершы, нішчэмны, худы — патык шчэпка. Уселюб Н. (Демид: Веров., 1896, II, 144). 2. задохнуться, Нел. 174. стесниться на мгновение, как бы остановиться (о сердце), прерваться (о дыхании и т.п.). Замерці ад рогату, ад злосьці. Нел. 174. Несоверш. заміраць, 1. чахнуть. Нел. 174. Заміраем з голаду. Нел. 2. задыхаться. Нел. 174. Замірае ад рогату, злосьці. Нел. Соверш. памёрці—умереть. Гсл.; Нел. 464. Памруцъ усе ангелы. Ют. 127а4. Тата памёр. Уселюб (Демид.: Веров. 107). Тутака памрэш. Дудзіцкі ("Бацьк.'\ Но. 4950/435-436). Лягчэй бы ужо было, каб памерці. Ст. Я мог сто раз памерці. Гілевіч: Равесьніку(Г. Радзімы, Ho.4/1011). Чаму Ж так зычыце яму памерці? Гарун (ст. Юдаш"). паміраць-аю-аеш-ае, несоверш. к памерці, —умирать. паппаміраць-аю-аеш-ае, соверш.—умереть всем, многим. перамёрці, 1. соверш. к пераміраць 1. Нел. 405. Перамерлі мы з голаду пераз гэтыя гады. Нел. 2. соверш. к пераміраць 2. Нел. 405. пераміраць-я/о-яеш-яе', несоверш. 1. часто терпеть голод. Нел. 405. Хто перабірае, тый перамірае. Послов. Нел. 2. умирать многим. Няхай нашы непрыяцелі пераміраюць, перамруцъ. Нел. 405. вымерці, -мру-мрэш-мрэць-мрэм-мрыцё-мруць, соверш.—вымереть. Шел.; Ар. Калі гэтак будзе хвароба крышыць, дык усе людзі могуць вымерці. Ст. Усе вымерлі. Ст. Несоверш. ВЫМІрИЦЬ. м ёсяц-ца, предл.-цу, зват. месяча, м. 1. м е с я ц. Ар. 2. луна. Ар.; Каверзіна Меж. (Ксл.): Шел.; МГсл. Яьичэ ня ўзышоў месяц. Ст. Трэйцяя зьмена месяцу. Нел. 213(под зьмена). Уменьш. мёсячык-яя, предл.-ку. Шел. Сьвеце месяЧЫК. Ст. Ласкат. мёсЯЧКа-ЧКІ-ЧКу, предл. и зват.-чку. Сьвяціў, сьвяціў ясен месячка. Задубеньне Імгл.(Косіч 11). ЦІ Я ў цябе, мамачка, ня дзяцятка, што ты мяне ў гэту ноч, адсылаеш проч, сьвечачкі ў рукі не даеш. Вось табе сьвечачка — месячка. Лупекі Стдуб.(Косіч 247). Як табе, месячку, ІЗ зарой разыйсьціся? Навасёлкі Стдуб.(Косіч 246). мёс\к-іка, предл.-іку, уменьш. к месяц 2. Нел. 296. Пры месіку, месічку добра ехаць. Нсл. мёсічак-ЧКа, предл. и зват.-чку, уменьш. к месік. Нсл. 296. мёсячны-ная-нае—лунный. Ap.; Войш. м есячная ноч. Войш. Цяпер ночка месячная. Старадуб(Жив. старина, 1910, 1, 105). У месячную шварцвальдзкую ноч Бобік апынуўся У лесе. Шакун: Сьлед, 19. мёста-сгаа, предл.-съце; мн. ч.-сты-стауста м-с ты-стам i, ср.—город. Скарына; МГсл.; Ар.; Кушляны Аш.; Горд. (Ют. 205); Нсл. 296; БНсл.; НК.: Очерки, 276; Гсл. А то СЯ стала накладам Богдана Онькава сына, радцы места Віленскага. Перадмова Скарыніна да Біблі. Міска Мозьневіч дом у месьце запісаў жане сваей. Гордз. акты, ХУН, 7. Сьцяпан Батура даў Магілеву гэрб із надпісам "пячаць места Магілеўскага". Сап. Каб. - Местоности, 471. У слаўнам месьце Віленскам вылажана (кніга). АпастолСкарынін(400-лецыде блр. друку, стр. 236). Часасловец....працаю доктора Францыска Скарыны з Полацка ў вялікаслаўнам Месьце Віленскам. Скарына: Малая падар. кніжыца (Тм. 237). ,. УмышленьНЯМ Звана Зарэцкага i брата яго Зянова, бурмісты места ВІленскага. Перадмова да Евангелі Мамонічаў 1575. Семдзясят тысячэй мест відзеў на беразе. Тыя места усе із жалеза былі, у кажнам месьце тысяча палацаў. Ют. 128623. Пан Бог яму дасъцъ тысяча мест із агню а ў кажным месьце тысяча дамоў із агню. Тм. 63614,15. Калі б без азану у котором месьце або ў еяле, азан ня пеўшы, нэмаз (араб, малітву) пеліб, вольна цэсару казаць тых людзей выцяць. Тм. 88а17. А гдзе бы хто ў месьце, на вуліцы, або ў дому i на каторымколечы месцу ў месьце том, ідзе мы самы парсонаю нашаю гаспадарскаю будзем, каго раніў, тады тый такой жа віне падлечы маець. Стт. 74. "Тая царква Божая(у Віцебску) на полю стаіць за местам ", сказана ў дакумэнце 1522 г. "Эта-то местность носила (да и теперь носит) название собственно города ('места*)". Сап. Каб.-местности, стр. 45 7. Палічны загад у месьце можа належыць да гараднічага. Даўнар-Запольскі (Вольная Беларусь, 26 мая 1918). СьЦЯПОНаўі Гісторыя места Магілеваўназоў арт. ў працы Блр. А к. Навук, II). Забела — места Берасьцейскае. (Тм. Ш). Гора цэламу месту(Рыму). Тат.: Кво вадыс, 283. За такі асяродак можно можно ўважаць местачка або места. Васілеўскі(Наш Край, 1927, УШ-ІХ, стр. 54). У Праскам месьце. Артемии(Карскі III-2, 163). Дружыць — Места Вільня ў першай палове ХУІстг. Даўгаля: Ст. Менск(нарысы з гісторыі замку й эконом, жыцьця места). Нарадзіўся Спас у месьце Давідавым. Ліст Субору япіскапаў БАПЦ (Бацькаўшчына, Но. 1-2/437-438). За тваІМ клыпанъням, мы сядні не дацягнемся да места