Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

акалаціць 47 акравок акалацГць,—см. под к а л а ц і ц ь. акалёч-ыць-яны,— см. под к а л ё ч ы ц ь. акалёчыцца,—см. под к а л ё ч ы ц ц а. акалГ, союз.—еслиже. Ap.; Нсл. 4. Акалі не захоча, што ж тады рабіць? Нсл. акалічнасьць-14/; мн. ч., род.-цяў, ж..— побочные объяснения, обстоятельства. (МГсл.); Нсл. 362. Прасі без акалічнасьці. Нсл. Акалічнасьць кажа мне прасіць v пана грошы. Нсл. a калГж—д а к о гд а ж е. Ар.; Нсл. 4. А каліж ён аддасъць? Лёзна (Ксл.). А каліж ён у сё чапаецца. Нсл. акалгчны-няя-ня?—окрестный, ближний, близлежащий. Ловаў зьвярных нікаторых нет, адно акалічныя сёла, гонячы, зьвер да іх з прыгоды запудзяцъ. Даўгяла: Сьвіслацкая воласьць 1560 г.(Наш Край, 1927, XII, 30). аканом-лш, предл.-MV, зват.-ме, м.—эконом. Ар.; Гсл.; Ксл. У нашым дварцу дужа благі аканом. Азярэцк Сян. (Ксл.) аканаваць,—ои. под канавацъ. аканГца-ЦЫ-ЦЫ, ж.— ставня. Шсл.; Ксл. Р а м ан п а р а б і ў в о к н ы з а к а н і ц а м і. Ст. З а Ч Ы Н І ў в е ч а р Ы а к а Н І Ц Ы. Дзямідавічы Чаш. (Ксл.). См. а к о н ь н і ц а. аканьне-ня, предл.-ню, ср.—произношение этимологических безударных о, э, e[t] как а( н а г а, ч а с т а в а ц ь, с я д з ё ц ъ, в я д ў). Составляет главную особенность великолитовского (белорусского") языка, которой он отличается от всех других славянских языков. акапаш чаваць-чую-чуеш-чуе, несоверш. што—обкапы вать моты гой ( "капаніцаю "). Янк I. Каня ня было, дык акапанічавалі капаніцаю. Соверш. акапанічыць-чу-чыш-ча—обкопать капаніцаю". Янк. I. Бабуляў сю булъбу акапанічыла сама. Янк. I. акарыць, см. под карыць. акас-аваць-нгчь,—см. под касаваць. акашыцца,—см. под кашаваць. акаваць,—см. под каваць. акащцца,—см. под кацщца. аКаЧЭНЬНе-НЯ, предл.-НЮ, ср.— о к о т. Ар. А веч к а на акачэнъню. Ар. акачурыцца-рьщчу соверш.— п о д о х н у т ь. Ксл. Наш сабака гэтымі днямі акачурыўся. Селядцова Беш. (Ксл.). акэшкаць,—см. под кэшкацъ. акэшкацца,—см. под кэшкацца. акзі'мачка-ч/а-ччь/, ж-—печка. Ксл. Сядзь на акзімачку, угрэешся. Вяжышча Беш. (Ксл.). акідаць,—см. под кідаць. акідацца,—см. под к і д а ц ц а. акіян-ну, предл.-не, м.—о к еан. Шсл. Бязьмежны акіян. Кавыль: Ростань 9. Аж дзіва, як ехалі пераз акіян да Амэрыкі. Ст. Шляхі мае ляглі — морамі, акіянамі. м. Хведаровіч. Крывавы акІЯН. Салавей: Сіла, 81. акГнуць,—см. под кідаць. акі'нуцца,—см. под кідацца. акладня-н/-н/, ж.—отвал плуга. Шсл. У плузе прашмаравалася акладня. Войстрава Сьміл. (Шсл.). См. накладня. акно-на; мы. ч. вокны, окон, 1.—окно. Ар.; Ксл. Дзеці разьбілі акно. Рудня Аз. (Ксл.). Адчыні ўсад акно. С. Музыка, 271. Уменьш. аконца-ца, предл.-цу; мн. ч.-цы-цау—окошко. Пск. Палея 1477г., 60(Кар.: Яз.Пскова, 56). Загляне сонца i ў наша аконца. Послов. Рапан 32. 2. (перен.) только в мн. ч. ВОКНЫ— глаза. Дел. Вокны мае бачаць блага. Дел. 3. естественное ўли искусственное углубление, отверствие в,,імшару,\ Ар. акромак-л/кя, м.—горбушка хлеба. Ксл. Акромак ЗЬеў. Гарадок (Ксл.). акропна, нареч. — очень страшно, Гсл. ужасно. Міма могільніку ночы ехаць акропна. Гсл. акропнасьць-ч*, ж.—ужас. МГсл.; Ксл. Як зірнуў на гэта, аж акропнасьцъ узяла. Капланы Сян. (Ксл.). акропны-ная-нае—страшный (ужасный, С.)- Нсл. 362. А кронная справа. Нсл. акрай-яя, предл.-аю, м.— краюха, горбуш ка(хлеба). Ксл. Дай старцу акрай Хлеба. Сяргейкі Сян. (Ксл.) Уменьш. акраецайца, предл.-айцу— краюха(хлеба), Гсл.; Шсл.; Ар.; Растсл.; Косіч 86; Воет. (Даль 608); Ст.; Сукрэмна Сян. (Ксл.) краюха, горбушка хлеба. Нсл. 4; Дел. Падаравалі старца акрайцам хлеба. Ст. Пашоў г лес із акрайцам хлеба. Дел. Цэлы акраец узяў. Нсл. Мала будзе зь яг о гэтага акрайца. т м. См. краец. акрайчык-кя, предл.-ку, 1. уменьш. к акраец". НК: Очерки; Нсл. 4. 2. (перен.)—последнее дитя у родителей. НК: Очерки, 42. акраец,—см. под акрай. акрапка-йкі-йцы, ж.— кромка(сукна). Ксл.; Нсл. 4. I акрайкі згодзяцца. Чашнію (Ксл.). Акрайка добрая на спавівіч. Нсл. акрайкі-/сяг, единств, ч. нет.— крайние коренные зубы. Міх. Кабыла акрайкі паськідала. Тм. акрамосак-гкя, м.—кусок, обрезок. Ксл. Застаўся акрамосак хлеба. Сялец Чаш. (Ксл.) Падай i мне акрамосак. Лясьнікі Сян. (Ксл.). Собир. акрамосьсе-ся, предл.-сю —куски, обрезки. Ксл. Ня была б тая швачка — акрамосься на воз не забярэш. Сукрэмна Сян. (Ксл.). акраса-сы-су, ж., облает.—украшение, Ты ўважаеш, што культура ходзе ў портках ката слаўнае камуны? Ня веру я ў гэткія акрасы, я лепш вазьму акрасы БеларусІ... Дуб. (Калосьсе, Но. 3/20, стр. 153). Ср. акрасіць (под красіць). акравок и акравак-яукя(-к-я), предл.-ку, м.—обрезок, Гсл.; Дел. обрезок лыка или материи. Шсл.; Ксл. Акравок лык прынёс. Дел. Н у, Іване, ідзі зьбірай, ідзе краўцы шыюць, акраўкі. Ельн. (Дел.). На зямлі