Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

 ◀  / 1324  ▶ 
Старонка 547
 ◀  / 1324  ▶ 
каляда 529 калянець каляда-ды-дз?, ж. 1. вознаграждение священнику, ходящему с крестом по домам во время праздника Рожд. Христова(или Рождественских святок, С.)Дай папу каляды карбасу. Нел. 243. 2. доброхотное даяние крестьян(прихожан, С.) священно и церковнослужителям, ездящим для сбора хозяйственных продуктов. То папу, то дзяку, то пападзе хоць патроху, а усё трэба дацъ каляды. Нел. 243. Дзяк па калядзе езьдзе; у каляду паехаў. Нел. хадзіць па калядзе—посещать — священником или церковно служителем — прихожан, от которых они тогда получают каляду" — добровольное даяние. Каляда-ды-дзе, ж.—Рождественский сочельник, когда едят куцьцю". Шел. Госьць прыбыу к нам на Каляду. Ст. См. Куцъця. Каляда багатая—канун Нового Года, когда едят "богатую куцьцю". галодная каляда—день накануне 6 янв. НК: Пособ., 109. посная каляда—постный день накануне Крещения. Гсл. См. галодная каляда. калядаваць-дую-дуеш-дуе; п о в е л.- д ў й дуйма, несоверш. 1. собирать "каляду'\ъо время рождественских святок, С.)- Гсл. Ксяндзы Барнардыны калядуюцъ. Нел. 2. ходить из дома в дом для собрания доброхотного даяния хозяйственными продуктами, как то: разного рода хлеба, припасов и хозяйственных изделий. Па ўсім с яле калядаваў, ледзь дастау саху. Нсл. 3. проводить Рождественские святки. Гсл. 4. (п е р е н.), п е р е х. — обхОДИТЬ, посещая разных лиц; посещать поочередно дома. Калядуючы ўсіх, упіўся. Нел. 243. О т гл. им я сущ. калядаваньне-нл, п р е д л.-н ю, мн. ч.-н іняў 1. посещение каждого дома в приходе священником, дьячком и проч. для сбора каляды". Благое сёлета калядаваньне. Нел. 243. 2. провождение рождественских святок. П р и ч. калядаваны, 1. полученный в качестве каляды". Ар. Калядаваны лён. Нел. 243. 2. дарованный, выпрошенный. Калядаванае пшонкі пасеяў. Нел. 243. С о в ер ш. абкалядаваць, 1. объехать священнику "па калядзе"—т.е. для сбора даяния во время рождественских святок. 2. (п е р е н.)—обойти всех по очереди с просьбой. Усіх абкалядавала на еяле, а зьберла зярнятак адну мерку. Дел. Усіх абкалядаваў, а ніхто ня даў, не пазычыў. Нел. 347. 3. (п е р е н.)—обойти всех по очереди. Нешта ж ты ня дужа пяны, знаць ня ўсІХ суседзяў абкалядаваў. Нел. 347. С оверш. накалядаваць, 1. насобирать, ходя "па калядзе". Ар. 2. (вообще, С.) насобирать прося по разным домам. Накалядаваў уеялякага збожжа. Нел. 309. П рич. накалядаваны, 1. собиранный, ходя "па калядзе". Ар. 2. собранный, ходя по разным домам. Накалядаваным збожжам пражыў зіму. Нел. 309. каЛЯДШК-žKtf, п р ед л.-Ік ў, зва т.-іч а, мн. ч., род.-К О ў, мн. ч., предл.-КОХ, м. 1. ХОДЯЩИЙ С песнями и поздравлениями во время рождественских СВЯТОК. Гародная (Смал), Полесье, стр. 64. У хату ўвыйшлі каляднікі з прыгожаю зьвяздою, якая была электрыфікавана кішэннай батарэйкаю. Яны задзяржаліся ля порогу й пачалі ПЯЯЦЬ. Мальвіна: Каля днікі( Шва, Но. 3/568.) Тут (р Парыжу) людзі нічога не чакаюць i няма ані аплаткаў ані каляднікаў, ані калядных песьняў. B. Жаўняровіч(Божым Шляхам, Но. 1/88, 1965 г.) КаляднІКІ людзі ладненькі, Каляду сьпяваюць, дабра Жадаюць. Из песни(3магар, 30-40 тыдзень, стр. 1). 2. рождественский а также крещенский мороз. Ар. калядны, -ная-нае—(рождественский, С.), бываемый во время Каляд". Калядныя госьці, маразы. Нел. 243. КалЯДЫ-dtfJ, единст в, ч. нет. 1. праЗДНИК Рождества Христова. НК: Очерки, 58.;Растсл. 2. святки, время от 24 декабря до Богоявления. У Каляды нагуляемся, а цяпер рабіць трэба. Нел. 243. У м еньш. Каля дкі-дате. Прышлі Калядкі, бліны ды ладкі. П ослов. Нсл. Калядкі — гаспадарскія парадкі. Тм. КаЛЯК-ЯКЯ, п редл.-Я К у, зват.-ЯЧО', мн. ч., д а т.-К О М, м н. ч.. п р ед л.-К О Х, м. — КОЛ. Прыкруціў павароз(вяроўку) да каляка, глыбака ўгнаў каляк даўонёю ў зямлю. Гарэцкі, Песьні 40. калянасьць-ці, м н. ч., род.-цяў, ж. 1. твердость, несгибаемость., имеет тоже значение что каляны. Нсл. 267. I душа дваіцца. Цяпер цьвярдзее, але робіцца нядобраю, набірае ўсё болей нейкае калянасьці. Дзьве Душы, 41. 2. твердость вообще какого-л. предмета. Калянасъцъ рэменя, дуба. Нсл. 228. калянець-ею-ееш-ее, несоверш. 1. становиться твердым, жестким(твердо-упругим, С.)- А мае нагавіцы ад дожджу ўсё калянеюцъ. Лужасна Куз. (Ксл.). Калі кажух пабывае на дажджу, дык ён калянее. Міх. Ад сьцюжы калянеюцъ рукі. 2. коченеть, твердеть, нк.: Дудар, 192. Завіруха скача ночы... цела ные, калянее. Гарун: Завіруха. закалянець, соверш.—сделаться твердым, жестким, твердо-упругим. Сарочка была мокрая, а ад морозу закалянела. , закалянела. Дел. 2.(к калянець 2)—сделаться неподвижным. Рукі закалянелі ад холоду. Дел. 2. околеть. Ён ужо закалянеу
Нават дробная праўка будзе карыснай. Не стаўце знак націску, каб слова лепш знаходзілася праз пошук.

Дадатковыя словы

даўбнёю, дўйма, зімў, калядаваць-дўю-дуеш-дуе, каляду\ъо, песнй(3магар
0 👁
 ◀  / 1324  ▶