кон 514 конча ў ту ni лае я i, як магла, скомчыла сваю радасъцъ. ЗС Д. 156. Таўпа не як нясьмела, недаверліва скомчыла свой гоман. ЗС Д. 122. Прич. скомчаны. Яго зацемілі — сьціхлі скомчана( нареч.), рантам. ЗС Д. 93. КОН, кону, на кану, зват. коне, мн. ч. нет, м. 1. определение судьбы, Н ел. 245. рок, фатум, предопределение. Пакуту кон табе шчасьліваму прызначыў. Г ар ун:(ст. "Н октурно"). Спачатку мы над ладны КонуРоку. Гарун(ст. "Н авука"). На кану напісана знаць яму. Нел. Мой кон памерці без пары. Гсл. Бязь жалю кон шляхі жарствою сьцеле. Кавыль: Д ум ы, ю. Водар сьлізы адраджэньня дарма ня выспражыў кон. К авы ль(" П ры йсьце, Н о. 1). Як усЬМІХНецца мне кон? Дзе ад залогі дасьць схоў? Салавей: Сіла, 31. Дазнаў каханьня й муьиу дзяліці кон благі. Ж ы лка, 31. Гэта будзе помета, гэта будзе раньне. Закасуем межы, зьгіне ростань. Кон адзін: Ці вы, ці мы. Д уб.: Наля, 49. Невясёлае лета, цяжкі месту КОН. Крушына: Творы, 176. 2. о ч е р е д ь. Бяз кону выходзім. Н ел. 245. Ня твой кон пачынащ. Н ел. Сядні ваш кон вартаваць ночы. Гсл. 3. игральное место во время игры в карты, поле игры; черта, указывающая место игры в некоторых играх, а также очерченное место, куда надо попасть бросаемым, место, куда кладется ставка в азартных играх. На кану рубель. Гсл. конадзень-днл, предл. и зват.-дню, мн. ч,дні-дзён, м.—канун. Д ел. на конадні—на кануне. Барн. конаука-Гта-губ/, ж.—черпательная мера, кружка, имеющая дно немного уже отверстия; одна из клепок ея имеет прорезную ручку, НК: О чер ки,90; Ар. кружка С рукояткой, К ел. кружка. М Гсл.; ПНЗ; Шел. Дайце конаўку напіцца. Чарніца Л ёз. (К сл.). Выпіў цэлую конаўку вады. Ст. Нясу.... нясу, Божачкі, дзе ж гэта мая конаўка? Дудзіцкі(Бацьк. Н о. 49-50/435-436). 2. кадочка. У яго на калёсах стаяла поўная конаўка масла. Баравыя Куз. (К сл.). КОНІК,—см. под КОНЬ I. конікі, сінявод, чаравічкі,—три названия одного цвета. Войш. конна, нареч. 1. верхом. Ар.; М Гсл.; Ксл. Будзе выходзіць каралеўна замуж за таг о, хто конна даскоча да яе. н. (А ф анасьев, II, 1914, 292). Конна паехаў у догоню. Нел. 244. Каралевіч паехаў конна. Н. (А ф анасьев, III, 1914, 106). Наеду конна, ня буду запрагаць. Беш анковічы (К сл.). (Хлопчык) на дубец ускочыў конна: "Коею, коею, стой жа, стой. " Ж ылка, 80. 2. просто на лошади. Адёхаў конна, а зьвярнуўся пехотою. Н ел. 244. Павінны будуцъ службу нашу земскую военную конна, зоройна служыці. Стт. 340. КОНСЬКІ-кая-кае, прилаг. к конь. конь, каня, каню, на каню, зват. коню; мн. ч. КОНІ, КОНІ, коням, коні, коньмі, на конях, м.—лошадь. 2. мерин. НК: Очерки, 354. 3. конь(преимущественно о самце; в речи военных, в коннозаводческой практике, а также в неэтической речи). Адным канём усе поле не аб'едзеш. Послов. Рапан.: Прык. 129. На калечаным каню ня шмат паезьдзіш. Н ел. 228(под калечаны). Не па каню аброць. Послов. Р ап ан.: П ры к. 2 0 5. Паехаў, паскакаў ты ўзноў па лесе на каню. Гарун: Ш часьце м. Яна тады стала разглядацца, ідзе яна. Аж тут няма ні Якуба, ні калёс, ні коні. Я. Г-кі: К азкі, Н о. 2, стр. 6. Тыя канчане прывялі к нам коні пасьціць. Ст.(Ш сл. под канчане). Коні ўзялі пад арышт. Ст.(Ш сл. под арышт). Пусьціў коні на даліну. Тсп{под грудок). Дзяцюкі выпраглі коні дый павезлі воз саматугам. Гсл.(под "саматугам'). Чаму, коню, вады ня пёш, ці дарожку чуеш; чаму, сынку Ясюленьку, дома не начуеш? И з песни, Ар. каня вадзіць—рождественская забава из народного театра: "водзяцъ каня" на Новый год. Шсл. Сяголета на Новы год хлапцы будуцъ каня вадзіць. Ст. Уменьш. КОНІК-JCtf, предл. и зват.-ку, м. 1. КОНёк. Ар. 2. лошадка. Гсл. Добры быў конік, ды давялося збыцъ. Ст. Прыганяў конік, na гарах езьдзючы. Rcn.(nod прыганяць). Конік па полю дурэе, хоць копы вазіць ня дбае. чч.(Б. С тудіс, i i- i, 1969, стр. 70). Абгадаў сабе добрага коніка, сядлае. Ш сараўк а 1мгл.(Сержп.: Отчет, 7). Трэба КОНІка купІЦЬ. С ев ер ш ч.(К осіч, 54). КоНІКІ зарЗОЛІ. С евер. Сур.(Ш эйн, 1-2, 497). Ко нік цягне добрым трусам. Гарун: Кан. П аўлю чонка. КОНІК,—см. под КОНЬ. конь[кон] И—столбик у печи. Дзеля замесы теста дзяжу траха заўсёды пераносяць зь левага боку прыпечку ("печного устья"), пад конь" i тут ставяць на адумысловы крыж" з дашчок, пастаўленых кантам. НК: О черки, 82. коневы-вая-вае—лошадиный. Трупы іх, або памужыцку "коневае падла" валялся. Л еек. IX, 236. КОНЬНІК-/л*Я, предл.-Ік у, зват.-Іча, м. 1. всадник. М Гсл. К о н і к і( а б м ы л ь н а з а м е ст " к о н ь н і к і "). Р а д з ів. л е т., 194. К о Н Ь Н І К с я д з і ц ц а на к а н я. Р а п а н. 22 4. Б о р з ды КОНЬНІК ім ч ы ц ц а. Салавей: Сіла, 36. Д н І б ы л і — г а й с а л і КОНЬНІКІ. Кавыль: П ад зор ам і, 68. 2. кавалерист. Паказаліся два коньнікі, што галёпам несьліся на сустрэчу. ЗС Д. 99. 3. рыцарь. Той Гвідон добры коньнікбыў. П авесьць пра Баву Карал. конча, нареч.— непременно, обязательно. Гсл. Конча сядні прыедзе. Н ел. 245. См. кончы
Дадатковыя словы
абедзеш, губі, збройна, конаука-гта-г^б
5 👁