дзясятка 375 дзявацца дзясятка-тк/-ту ы, ж. 1.— десятигрошовая или иначе пятикопеечная монета. Ар.; Н ел. 130. За дзясяткаю пан не ганіся. 2. название различных предметов, нумеруемых цифрой 10(трамвай, автобус, маршрута Но. 10 и т.п.) 3. игральная карта с десятью очками. Ар. БІ дзясяткаю. Ар. ДЗЯСЯТМК-ZKtf, п р е д л А к у, з в а т А ч а, м.— десяцкий, самой нижний полицейский чин. НК: П од. пос. 63; Бяльсл. дзесятуха-ухі-усе, ж. 1. десятая неделя по Пасхе, Гсл. десятая по Пасхе пятница, простолюдинами празднуемая. Н ел. 130. На дзесятуху ў Крычаве торг, а ў вадзінанцатую пятніцу ў Шамове. Нел. Сьвятая дзесятуха жыта красуе. И з волоч. песни, Н ел. 2. кружка, Ксл. мера водки на 10 копеек. Нел. 130. Выпём па дзесятусе. Нел. Цяпер niea п 'юцъ дзясятухамі, як раней гарэлку. Сянно (К сл.). дзяслы - с л а у { одна дзясла], анат.— десна. Гсл.; Б Н сл.; Б яльсл. Б а л Я ЦЪ м а е д з я с л ы. Х ведараўка К раснап. (Бяльсл.). дзясна-«яу( одна ДЗЯСНа], анат.— дёсны. Ар.; П уцівель(Х аланскі, 116); Гсл.; Шсл.; Раіны А з. (Ксл.); БН сл. Успухла правая дзясна. Ст. На дзяснах тоны гаркое аскомы. Кавыль: Д умы 60. ДЗЯТЛІК— см. под дзяцел. дзятліна-нб/-не, ж., бот.— дикий клевер, Гсл. клевер белый [Trifolium vepens] Верас. См. дзяцельнік. дзятва-вы, ж. 1. детвора, Ар.; Шсл.; Ксл. собрание детей. Д ел. 205; Бяльсл. Захапілі дзятву. Д ел. Не даець дзятва спакою. Пушкары Сян. (К сл.). Дзятва ня ведае, як дурэць. С т. Дзятвою абсеўся. Н ел. 133. Увелич. дзятвішча-ча— детвора, м г е л.; БН сл. 3 гэтага узрос шум i непарадак, павялічаны дзятвішчаю. Д зь в е Д ушы 50. Пашоў рад бедных завулкаў із бруднымі дзяцьвішчамі. ЗС Д. 299. 2. молодые пчелы в зародышном состоянии, Д е л. детва. Пшчолы грэюцъ дзятву. Д ел. дзяту-д зяту, междомет.— означает кликание свиней, особенно поросят. Н ел. 133. дзявош чы на-ны, п редл.-н е, ж.— деви-' ческие года. Д ел. 203. Самы бабы ў дзеўках бьіЛІ, npa дзявОШ ЧЫ Ну ЗабылІСЯ. Хоцькава Сян. (Ксл.). дзявоцкасьць-14/, ж.— девственность(целомудрие, невинность). М Гсл. См. дзявушчасьць. ДЗЯВОЦКІ-КЯЛ-КДе— девичий. НК: Д удар 197; Ар.; Запрудзьдзе Сян. (К сл.); Шсл.; Воет. (Д аль 523); Н ел. 132. Ты, коса мая, краса дзявоцкая. К раснов ічы С ур аск.(С ерж п.: О тчет 12). Гэта дзявоцкая гульня, а не дзяцюцкая. Ст. Дзявоцкі сорам. Н ел. Дзявоцкія уборы. Тм. дзявоцтва-fftf, предл.-ве, ср. 1.— девичьи ГОДЫ, девичество. М Гсл.; Навікі Віц. (Ксл.); Гсл.; Н ел. 132; Ар. Дзявоцтва правялі якколечы. Навікі віц. (К сл). Дзявоцтва мае было сіроцкае. Н ел. 2. девство. ДЗЯВОЧНІК-ZKtf, предлАку, ЗватАча, м. —склонный проводить время в девическом обществе, любитель девиц, Гсл. волокита(любитель ухаживать за девушками, женщинами); М Гсл. Гэта яго чырвоная. сьпечаная скурачка(на шыі) пяніцы й дзявочніка. Д зьве Душы 161. дзявочы-чая-чае, 1. девичий. Н ел. 132. Дзявочы сорам. Н ел. Дзявочая хітрыня. Нел. 2. девственный. дзявал—см. п о д - д з я б а л. дзявалею—см. под д з я б а л с к і. дзяванна- н ы - н е, ж., бот.— серый и чёрный КОрОВЯК(раст.), НК: О черки, Н о. 346 коровяк [V erbascun] Верас. дзяванна дзікая, бот.— энотэра двулетная [oepbthera bienis]. Верас. дзяваць, дзяю, дзяёш, дзяецъ, несоверш., перех. к дзеЦ Ь — Девать. Соверш. дзець, дзену-неш -не; повел, дзень, дзеньм а (употребляют с наречием "к у д ы ", "н е к у д ы ") —деть Ар. няма куды дзець—деть некуда, очень МНОГО. Ар. падзець, соверш.(употребл. с нареч. куды") 1. (деть, С.) истратить. Н ел. 441. Куды ты падзеў грошы, што за сена ўзяў? Нел. 2. поместить; найти для кого, чего-л. место. падзяваць-яваю-яваеш-явае (падзяю, падзяёш, падзяёць). Употребляют с наречием "куды ", многократ. к падзець. Н ел. 441. Дзіўна мне, куды ты што дзень падзяваеш грошы? Нел. дзявацца, дзяюся, дзяешсяў облает, дзяваешся и т.п.) 1. несоверш. к дзецца—пропадать(деваться, С.). Ар.; Нел. 132. Ідзе ён дзяецца? Ар. Куды ты часта дзяваешея? Н ел. Соверш. дзёцца, дзёнуся, дзёнешея; повел, дзенься, дзеньмася, соверш.. употр. с нареч. куды", некуды", 1. пропасть(деться, С.) Н ел. 132. Ідзе ты там дзеўся? Ар. Куды дзеўся тапор? Н ел. 2. поместиться где-л., спрятаться. Д ел. Ажно цяпер ты ня толькі не здаволіш прыводным дзяцём, але й твайму дзецца ад цябе няма йдзе. Смл. (Д ел. 205). П а Д З е Ц Ц а - н у с Я - Н е ш С Я, соверш., употр. с наречием " к у д ы ", 1. СКрЫТЬСЯ. Гсл. Н я м а в е д о м а, к у д ы ён п а д з е ў с я. Нел. 2. потеряться. Н ел. 441. Тапор нейдзе падзеўся. Н ел
Дадатковыя словы
зятў, нбі, ткі
4 👁