Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

дзевяцьдзясяты 366 дзёці дзевяцьдзясяты-тяя-тяе, —девяностый. Ap.; Варлыга: Назіраньні 38; БНсл. дзевяцькутнік-кя, м.—девятиугольник, дзевяцьмёсячны, -н а я-н а е— девятимесячный. дзевяцьсот, не склоняется—девятьсот. Н е ст аець дзевяцьсот рубл ёў. дзевяцьсотны-«яя-«я£—девятисотный. дзевяцьсьцён-?ча, м.—девятигранник. дзевяцьтысячны, -н а я-н ае— девятитысячный. ДЗёвІШЧа-Ш Ч Ы, ж., увел и ч. к н есущ е ст в ую щ ем у дзева — дзеўч ы ш ч а. Нсл. 132. Д зевіш ч у гэт у ніяк не ўлам аеш. дзевіч-вечар-ра, предл.-py, м.—девичник. Нсл. 132. Успом нела б а б к а дзевіч-вечар, дый заплакала. Послов. Нсл. дзеўбануць— см. под дзёўбаць. дзеўбануцца—см. под дзёўбацц а. дзеўка-ўкі-ўцы, ж. I.—девушка. Ар. Белор. " д з е ў к а " не значит девка, а девушка. Карский. 2. девица, Ар.; Нсл. 132. Г л я н уў на т ую б я р эзу, ідзе д зеўк а зь д зя ц ю к ом засілілас я. Ельн.(Дсл. I пал а-а!). С у д ж а н а м у дзеўк а. Послов. Нсл. Ід уць у брусьнІЦЫ д зеўк і, м аладзіц ы. Колас: Грыбы. Л ю б іў хлопец д зеўк у чат ы ры га д о ч к і, ізд а л о ся хлопц у чат ыры дзян ёчкі. ПН345.Х о ц ъ бы ян а я ш ч э г а д о ч а к па к р а с а в а л а с я ў д з е ў к а х. Севершч.(Косіч 233). Д з я ў ч а ты любілі як "зусім сваю дз е ў к у,\ Юст. Уменьш. дзёвачка-чм-чцы— девушка. Нсл. 132. К расная дзевачка. Нсл. Д зевачка, гуляй, гуляй, а дзелца знай. Дел. В язем дзева чк у з-пад вянца, ды зь дзяво ц к аю красою, ды з р усаю касою. пнз. 40. Ласкат. дзеваньканькі-н ьц ы — девушка. Нсл. 132. Д зе в а н ь к і мае, пры дзіц е да м яне. Нсл.Щ пой дзеш, дзеванька з намі, м алады м і сват ам і? Нсл. дзёвухна-ны-«е, ласкат.—девушка. Нсл. 132. С хадзі, дзевухна, вады. Нсл. Увелич. дзёўчышча. Нсл. 132. Т акой дзеўчы ш чы каб не падняць гэт ага! Нсл. д зя уч ы н а-«б/-ч ў ( одна д з е ў к а); мн. ч. дзяўчат ы ( единств, дзя ўч о). Ар.; Гсл.; Воет., Твер., Пск. (Даль), дзяўчанят ы. Тм. (Даль)— девица. Ар.; МГсл.; Растсл.; Нсл. 132— девушка. Гсл. Х о р о ш а я дзяўчы на. Нсл. Л адн ая ўж о выросла ваш а дзяўчы на. Ст. Д зяц ю кі сабе, а дзяўч а ты сабе гуляю ць. Нсл. Д3яучынанька-ньк/-ны{ь;, ласкат. к д зя учына. дзяучыначка-чкт-чцы, уменьш. к д з я ў чы нка; мн, ч. д зя ў ч а т а ч к і. Н е гл я д зі, д зя ўч ы н ач к а, ш т о га л о ў к а гл а д к а, а глядзі, дзяўчы начка, ці м ецена х ат к а. Послов. Дукора Сьміл. (Шсл.). дзяучынка-чкг-«ўы, уменьш. к дзяўчы на; мн. ч. д зя ў ч а т к і. Войш. К р а са ч к а мая дж андж аровая, дзяўч ы н ка м ая чарнабровая. ім не т ы даст алася! Рылавічы НЗ. (ПНЗ 41). Раскаж ы, дзяўчы нка, чым дала пры щ ды? пнз. 45. дзеўчанё-няц/. мн. ч. дзеўчаняты и дзяўчо-чаці, мн. ч. дзяўчаты—девочкаребенок. дзёўма, нареч., укрепляет значение глагола дзець-дзяваць, дзецца-дзявацца—решительно. Нсл. 132. Д зеўм а нейдзе дзяваў маю шапку. Нсл. Д зеўм а дзяваўся некуды тапор. Нсл. дзёўчын-на-на, род.-нага-нае-нага, датнаму.—принадлежащий девушке("дзезцы'0- Ар. дзеучышча—см. под дзеўка. дзёучыцца-чуся-чб/шся, несоверш.—стараться высматривать девушкой. Ксл. Яна ўж о дзеўчыцца. Даўгое Беш. (Ксл.). дзецянё-няці-няці, дзецянётка-нёт ка, предл.-тку; мн. ч. дзецяняткі, ср.—младенец. Ар. Д ЗЯ цё, (облает. дзіцё)-ЦЯЦІ, дат., предл,цяці, вин. дзяцё, те. дзяцём; мн. ч. дзеці. Д зя ц ё плача. Груздава Пост. А д кр о й дзяцяці папы. Нсл. 392. Мяне зь дзецьмі хочаш запрадаць. Я. Г-кі: Казкі, Но.2, стр. 11. Не па нутру, як сьмерць, яму, што беларускае дзіцё бяжыць у сьнежную ЗІму ў ШКОЛКу паЗНаваЦЬ ЖЫЦЬЦё. Купала. Уменьш. д з е т к а -ткі. Ня плач, дзетка. НК: Под. пос.55. Уменьш., ласкат. ДЗЯЦЯТКа~Ки. Нсл. Ю8(под гамаць), Сердов: Сакуны65. Дзяцятка маё плача, гамаць хоча кашкі. Нсл. Ю8.(под гамаць). / ўдзень i ночы ўсе плача па сваім дзяцятку. Сербов: Сакуны 125. Ласкат. д з я ц я т у х н а. Дел. 169. А маленького ды дзяцятухну, калышыце ж яго! Смл. (Дел.), д з ё ц і, дзяцей, дзяцём. дзёці, дзёцьмі, дзяцёх, прогривополож. к вырослыя, 1. дети, малолетние. Кажнаму чалавеку павіннасъць дзеці свае ўчыць да веры мусульмансъкай i способу належачага. Кіт. 4068. Жану i дзещ навучай. Кіт. 44613. Дзеці чужаЦКІЯ корме ўжО дочка. Купала(ст."Над Нёмнам"). У іх усіх свае дзеці былі; свае пакінуўшы, чужыя мамчылі. Кіт. 129а5. KidaŬ ЖОНКу, дзецІ ў дому. Каратынскі: Гутарка(Б. Шляхам, 1967, Ho.6). ЕсЬЛІ которая жана замужамбылаі дзеці мела. Стт. 1529, 55. Тым ж а обычаям i мачыха, есьлі дзеці мела. Тм. Маець у вапеццы меці дзеці свае. Тм. 56. I хавалі дзеці ад нашага вока. Багушэвіч: Пані Арэшчысе(стих.). Бяда безь дзяцей, але бяда i зь дзецьмі. Послов. Рапан. 73. Дух свой роне над дзецьмі. Нсл. 5бб(под раніць). Аддала дзяцём гуляць. Дсл. 43(под "булдырь,У). Н ерабі няроўнасьці ў дзяцёх. Дзьве Душы 6. 2. сыновья и дочери (независимо от возраста), дети. Яны пажанілі й павыдавалі замуж свае дзеці. Ар.—ближайшие потомки, младшее поколение, дети. Д зеці ваявалі ляпей за бацькоў. ў 3. ( ч а го)—дети(о людях, усвоивших характерные черты своего времени, среди). Д зец і мест а. Д зец і пры роды. дзеткі -т ак-ткам-т кі, единств, ч. нет. 1. уменьш. к дзвЦІ