дваяміцца двоі двоячка-чл:/-чі{ь/, у м е н ь ш. к двойка. Двоячка ягнятак. Ст.(Шсл. п од двое). двоі, дваіх, дваім, числ., с о б й р.—двое. Сымон двоі гоні ўзараў. Ap. двойні-няу—вилы с двумя зубьями. Ксл. Двойнямі там троху адкідай гной. Пустыр Cip. (Ксл.). двойства-?я, предл.-ве, cp.—двойственность. Гсл. д во й ч аты -тяя -ш я с—двусортный. Нсл. 128. Двойчатая яблына. Нсл. двойчы, нареч.—дважды. ПНЗ; Шсл.; Нсл. 128; Ганкавічы Беш. (Ксл.); МГсл.; Дсл. 160. Двойчы хадзіў па бацьку. Ст. Двойчы прысылаў na цябе. Нсл. М ар'яна! Map' яна! — двойчы агукнуў яе Лявон ГужэвІЧ. Дудзіцкі(Бацьк. Но. 49-50/435-436). двор-ру, на двору; мн. ч.-ры-роў-ром, мн. ч., п редл.- p o x, м. 1. Д О М, Дсл. 161. Д ОМ СО всеми хозяйственным! постройками. Нсл. 128. УсІ 3 двору высыпалі. Баршчэўскі: Рабункі мужыкоў. Прыцінаюцца каля двору. HK: Очерки, Но. 389. Дзед-даматур... пільнуе двору, дзяцей І ПШЧОЛ. Гарэцкі: Песьні, 12. Двор вялік, як мора, а на дварэ ходзе гора. Дел. Тата ў дварэ. Нсл. Двор не каза, ня зьбяжыць. Нсл. Каля Слуцку ёсьць адно еяло, невялічкае, двароў зь дзесяток. Кавыль: Пад зорамі, 17. высьці за двор, а) букв, выйти за усадьбу. б) (т р е н.)—выйти замуж в дом мужа. Щ ты за двор вышла, ай прымачка? Нсл. 50 5 (п од прымачка). У м еньш. д в а р о к -рка, д в а р о ч а к -ч к я. Нсл. 128. Бачыла я сон дзіўнюсенькі: што й над нашым над дварочкам наляцела стада галубочкаў. Навасёлкі Стдуб.(Косіч 239). Уменьш. ДВОрыК. Дсл. Мой дворык. Бельскі п. (Дел.). Вось І дворык ix i хата, людзі ў весьніцах. с. Музыка, 46. 2. имение. Беліца Сян. (Ксл.); Ар.; Шсл.; Гсл. Дзеўкі пашлі на заработкі ў двор. Ст. Вёрстаў пяць ішлі да баранскага двору. Гарэцкі: Песьні, 85. Вышаў з панскага двору. НК: Пособ. 126. 3 гэтага да двору належыла 65 дзес. Клімовіч(Калосьсе, кн. 1-ая 1935 г., стр. 54). Не залічалі да прыгонных дзён ночнага вартаваньня двору ад заходу да ў сходу сонца. Тм. На панскім двору. НК: Пособ. 144. дворны-ная-нае, 1. домашний. Нсл.; Ксл. См. хатні. 2. из имения, Ар.; Ксл. относящийся к имению; дворовый, из имения. Гсл. Дворны плуг паламіўся. Ходцы Сян. (Ксл.). двору, н ареч.—Д О М О Й. Растсл.; Раст.: Смоленск. 141; Смаленск губ.(Дсл. 161); Бяльсл. Прыбег двору. Чэр.(Ром. УІ, 36). Вязі гэта двору, што на возу. Клім. (Тм. ІУ, 200). Кашаляем цэлы дзень — двору ня прыдзем. Дел. 354. Прывёз двору абцінак елі. Дел.{п од абчынак). Прышлі двору. ПісараўкаІмглінск.(Сержп.: Отчет9). Хто двору, хто дамоў, а я тут заначую, журбы не пачую. Красновічы Сур.(Тм., II). Хлопчык пабег двору. Клім.(Ром. III, 120). Ён яе двору прывёз. Клім.(Ром. ІУ, 216). Паедзем двору, да дому, паелі коні салому. Касьцюковіцкі р. Калінінскае акр.(Наш Край, 1928, Но. 6-7, 62). Ен зьвярнуўся двору. Клім.(Ром. ІУ, 200). Двору яму, значыцца, далёка йсьці. Тм. 215. Пашоў двору. Акулічы Бран.(Отч. 22). Надабе баржджэй ісьці двору, каб зацемна быць дома. Смол. у. (Дел.). Як гоц, якгоц, наўсю ноч, да белага сьвету; прыду двору, работанькі нету. Тм. Щ двору паедзеш, ЦІ двору паедзеш? Гарэцкі: Нар. песьні, 5. А што, сынку, прывязем мы дзеда двору! Ельн. (Дел.). Паня нам цукру дала, i пашлі мы двору такія радыя, што мінула нас навальніца. Смал. (Дел.). Пойдзем двору, няма чаго тут бавіцца. Палуж Краснап. (Бяльсл.). Уменьш. дворачку. А йдзе пёць сам дворачку йдзець. Гарэцкі: Нар. песьні. дворы ш ча(дварыш ча)-ча, п р е д л.-ч у; мн. ч.-чы-чаў, ср.—двор, участок земли при доме, огороженный забором или стенами здания. Бяльсл. На дварышчы дужа брудзяна. Хведараўка Краснап.(Бяльсл.). 3 дварышча Пераброду, з ганку, відаць было, як густа за такамі закурыўся дождж. Танк(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 132). Зарасьцець травой дварышча. Дуб.(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 155). два, имена числит ельные количест ва: Два, д в ух ( о лицах м уж еск ого род а), ж. ДЗЬВв, ср. Два; мн. ч., р о д. д в у х, ж. д зь в ю х, ср. д в ух; мн. ч., дат. д в у м, ж. дзьвЮ М, ср. д в у м; мн. ч., вин. т ак как имен, или р о д., ж. ДЗЬВе, ср. два; т вор. пад. д в у м а, ж. д зь в ю м а, ср. д в ум а. Ар.; Гсл.; Ст. Преимущественные формы юго-западного диалекта: два, двох (о муж чинах), ж. дзьве, ср. два; мн. ч., р од. двох, ж. дзьвёх, ср. двох; мн. ч., дат. двом. ж. дзьвём, ср. двом; т вор. пад. двома, ж. дзьвёма, ср. двома. Як паслаў жа Бог ды двух ангілаў. Смал. п. Здаровая яна баба: перажыла двух мужыкоў. Ст. Дзяржыць на ланцу дзьвюма рукамі. Сербов: Белоруссы-Сакуны, 112. Досіць двох чалавекаў. Нсл. 128. Што двом, то адзін паеў. Тм. дваяк-яка, предл.-яку; мн. ч.-кі-коў-ком, мн. ч., предл.-кох, м.—копейка или 2 гроша. Ар.; Нсл. 128. I мастак i пятак, i тры грошы І дваяк. Из песни. Уменьш. дваячокчка. Нсл. 128. Прыдай дваячка. Нсл. дваякі-кая-кае—двоякий. МГсл.; Ар. дваям істае відзеньне—зрение, которому представляется вдвойне. Варел. У старых людзёў бывав дваямістае відзеньне. Варел. дваям іцца, дваяміцца, н есо вер ш.—двоиться, представляться вдвойне. Варел. Гэта табеўваччу дваямілася, калібачыў дваіх, бо там была адная. Варел
Дадатковыя словы
аряна, двойства-<?я, ланцў, предл.-якў, чйсл
3 👁