Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

трудна 233 грукацёць трудна, нареч. 1. обильно грудамі". (Гл.). 2. тряско (от грудау", С.) Нел. 122; БНел. Грудна ехацъ. Смл., Пек. (Даль). грудны-ная-нае, прилаг. к груда 2—свойственный грудзе" 2. Нел. 122. Грудная дарога. Нел. Грудная пара. Тм. грудзі, единст в, ч. нет. грудзей-дзё м-дзідзьмі-дзёх—грудь. Ар.; Шел.; Пск.(Иеропольский); Дел.; Гсл. Хвошча яго ў грудзі кулаком. Ст. Нешта ад сэрца к грудзём падышло. Гарун: Варажба. На грудзёх у Ягор i субор-царква. Дел. У грудзёх грае. Тм. Грудзі адбіў каталь. Нел. 122. Прыпаўшы грудзьмі да мацярынага пляча, цалаваў ейныя змортчаныя шчокі. Дудзіцкі,Бацьк.", Но. 1-2/437-438. На грудзёхрукі шчапі. Кіт.83ai3. //ў пачует, якузьляжана грудзёх навала. Гарун. 2. грудная полость. Дел. Як захрыпяцъ грудзі — глядзі, прыступяцца людзі. Дел. Дыхавіца Ў грудзёх. Купала: Спадч. 9. У грудзёх ня выцьвіла трывога. Кавыль: Пад зорамі 14. Глыбака ў грудзёх адчуваецца пачщъце блізіні. М. Вольны(Б. Ускалось, Но. 6. 23).' у грудзёх маткі—в утробе матери. Ян к. II. Уменьш., ласкат. грудкі-дкя v(-)tf/c). Гсл.; БНел. парыць грудкі—типичное обозначение действия, при котором пьется или естся горячее. НК: Очерки, Но. 144. грудзіна-нь/-нг,—свиная кость с мясом. Шел. Грудзіну пасолім. Ст. Т р у дъхсты-тая-тае—бугорчатый, Ксл. трясший (БНел.) от (мерзлой) груды" (Нел.) — комов замерзшей земли. Коням цяжк па грудзістай дарозе. Пяцігорск Беш.(Ксл.) Коням цяжка па грудзіетай дарозе. Пяцігорск Беш. (Ксл.) Грудзістая дарога. Нел. ТруЗДЬІ-доў-дом, мн. ч., предл.-О Х ( один груд)— Грузди(грибы), НК: Очерки 73; Солава Пар. (Дел.). У майго сьвёкара бяда за бядой: стайня расьперта, коні выведзе грузды вынесены. Інькова Пар. (Дел.). груЗІЦЬ, груж у, грузІШ-Зе, н е с о в е р ш.. п ерех.—ходя по мягкой земле, в особенности по посеве, производить на ней копытами небольшие углубления. Ар. Ня пушчайце кароў на руны яны грузяцы зямля яшчэ мала ўмерзшы. Ср. гразьці, грузкі. С оверш. згрузіць. Ар. Няхай гусі ходзяць па руні: яны ня згрузяць. Соверш. угрузіць—вогнать скот в топкое место, из которого он не может вылезть без помощи. Янк. и. У струзе каня ўгрузіў. Янк. и. Ср. угрузнуць. грузка, нареч.—топко, вязко. Тудою не ганеце, там грузка, у грузну ць (каровы). Янк. I. грузкасьць-ц/, ж.—ВЯЗКОСТЬ. БНел. г р ў зк і-кая-кае—топкий, вязкий. Гсл.; БНел. грузьдзіла-ля; м н. ч.-лы-лаў, ср., облает. — у д и л а, Гсл.; Нел. 2; Ксл. м у н д ш т у к (ДЛЯ л о ш а д и). Юрсл. Пашукай новае грузьдзіла i закілзай каня. Гсл. А ты б грузьдзіла ёй надзеў. Пушкары Сян. (Ксл.). Залажыць каню грузьдзіла. Нел. См. закілзы. гр ў зь ц і, грузну-зьнеш-зьне, н есо вер ш. — вязнуть. С оверш. угруЗЬЦІ—уВЯЗНуТЬ(в болото, С.) БНел. Карова ўгрузла, ледзь выбавілі на бераг. Янк. I. М ногкрат. угрузаць-яю -яеш -яе—вязнуть. БНел. См. гразьці, угразьці. Грузнуць санкі ў ім(сьнезе). Вышынскі: Хата пад ліпаю(Беларус, Но. 155). грук, г р ў к у, м.—стук, Нсл. 128;Шсл.;Растсл.; Гсл. тоже, что " г р у к а т '\ но менее сильный и продолжительный. Щ ч у е т, я к і т а м г р у к? Нсл. H i с т у к у, н і г р у к у, п а в ё з ь л і, Я К с у к у. Послов. Нсл. Я к І С П р а в І Л І г р у к дз е ў к і. Нсл. грук, м еж дом ет. от грукаць. Шсл., о зн а ч а ет 1.—у д ар ч е м -л. п о ч ем -л. Грук кулаком па стале. Ст. 2. —падение громкое. Нсл. 123; Ар. Груквоб зямлю. Нсл. 3. —нечаянный приезд с шумом. Нсл. 123; Дел. Грук разам yci на дворышча. Нсл. Вось толькі яна тыя гроты нанесла, грук на дворытча багаты брат із коньмі. Смл. (Дел.). гр ў к а т-flfwv, п р е д л.-ц е, м.— грохот. Ар.; Гсл.; БНел. Нейдзе чуваць грукат. Ст. Яго перабілі грукатам, ту мам. ЗСД 52. Грукатам сваім усіх пабудзіў. Нсл. 122. Які грукат v хаце паднялі малцы. Дел. Сьмех заціхаў — яго заглутыў грукат цяжкіх гэстапаўскіх ботаў. Шакун: Сьлед 17. грукатаньне-«Я, предл.-Н Ю, от гл. имя сущ. к грукатацъ—си л ь н о е стуч ан и е, п р о и зв ед ен и е г р о х о т а. Нсл. 122. Якое там на ліха грукатаньне? Нсл. грукатаць-качу-кочат-коча, н есоверш. — г р о х о т а т ь, Гсл.; БНел.; Растсл. СИЛЬНО стуч ать, к о л о т и ть, п р о и зв о д и т ь гр о х о т. Нсл. 122. Па ўсім небе грукатаў гром. Гсл. Нехта ў вароты грукоча, загрукатаў; калі б ЗубамІ грукатаў. Нсл. С оверш. загрукатаць. Нсл. 122— за гр о х о т а т ь, грукатня-ні-нг; мн. ч.. род.-няў, ж.—п р о д о л ж и т ел ь н о е стуч ан и е, к олочен и е. Нсл. 122. Грукатню паднялі. Нсл. Грукатня усё мацнела. Дудзіцкі(Бацьк., Но. 49-50/435-436). грукац ёц ь-чг-ф ш, (ЗСД 224)—ст у ч а т ь, пнз. т о ж е, ч то грукаць", н о м ельче и ч а щ е, т а р а х т е т ь. С о в ер ш. загрукацець — за ст у ч а т ь, за гр ем еть в о т д а л ен и и, Шсл. н а ч а ть,,грукацець,\ Калёсы толькі загрукацелі. Ст. За Нёмнам ятчэ мацней загрукацела. Дудзіцкі(Бацьк., Но.49-50/435-436). Калёсы толькі загрукацелі. Ст. С оверш. пагрукацёць— п о ех а ть, стуч а (та к, как грукацяць", С.) Шсл. Ён аж вунь дзе пагрукацеў. Ст