гоні 172 горкі ГОНІ-НЯу, Ар. ед и н ст в, ч. н ет. 1. часть полосы около 60-80 саж. длиною привспашке. Ар. Я ўзараў двое гоняў. Латыгаль Сян. (Ксл.). Лдсюль возера ў чатырох гонях. Машчоны Сян. (Ксл.). См. вераШНІК. 2. расстояние шагов в сто. Дел. Прайшоў толькі трое гоні. Ельн. (Дел.). гонка, нареч. к гонкі—б ы с т р о. Ксл. Вада бяЖЫЦЪ гонка. Вешанковічы (Ксл.). Ср. паганко. гонкі-кая-кая, 1. о дереве: ровный, прямой, сучья которого начинаются на значительной высоте. НК.. Очерки, Но. 672; Ар. Але лес такі гонкі! Ст. Якая гонкая хвойка! Тм. У гэтага пана дужа гонкі лес. Дел. Гонкая ліпка. Ар. Русалкі гушкаюцца на 20НКІХ бярЭЗКах. Цэлеш (Ярылаў агонь). Гонкія хвоі калыхаліся шапкамі ў лесе. Тм. 2. перен.—быстро происходящий. Асабліва падабаў Лясьніцкі канчатак песьні — такі холодны, гонкі, як восенскі вецер. зсд. 131. Cp. паганкі. гоньчык-кя, м. 1. г о н ч а я с о б а к а. Нсл. 118. Добры гоньчык! Нсл. См. ганчак. 2.—см. под ганец. ГОНЫ, гонаў, единст в, ч. нет. 1. — гоНІ. 2. с п л а в л и в а е м ы й по ре к е ле с. Нсл. 118. Гоны гоняцъ. Нсл. ГОП, м еж дом ет. 1. ГОП. Ксл.; Ар. Ён стаяў, стаяў; тады гоп на каня — дый паехаў. Баравыя Куз. (Ксл.). Не кажы гоп", пакуль не пераскочыў. П о с л о в. Войш. С м. гуп. Уменьш. гопачкі. Шсл. Гопачкі на ручкі (да дзяцяці). Ст. 2. восклицание при ударе. Шсл. Па ім паленам гоп а гоп! Ст. гопаць-аю-аеш-ае, н е с о в е р ш.—сильно бить кого или тяжёлым предметом. Шсл. Гопае цэпам па пустых снапох. гопнуцца-тся, гопнешея, соверш.—сильно, с отзвуком шлёпнуться о землю или удариться о предмет. Шсл. Як гопнуўся аб лёд, дык ледзь устаў. Ст. гор, гору, м.—вышина (относительно пространства над землей, С.) Дел. выс См. гарыня. к гору—навзничь. Дел. Хоцъ к гору КЛадзІСЯ, ХОЦЪ бокам. Зьверавічы Красьн. (Дел.). гора-ра, п р е д л.-p y, ср.—горе. Ксл.; Ар.; Дел. Каб я а вы ня зналі тога гора. Дел. Гэта ня гора, а тое гора, як усе гола. Тм. Гора, як імецца, дык i страх мінецца. Тм. Прыдзе гора — нагаруешея. Госьміра Сян. (Ксл.). Гора пасьціла коні—плохой пастух был у лошадей. Дел. Не чалавек, а гора. Тм. гора прыняць—испытать горе. Дел. гора трапаць—испытать горе. Тм. заліцца ў гору—испытать большое горе. Тм. гора у Край!—не беда. Гсл. Уменьш. горачка. Шсл. Воеь горачка ты маё, дзе ж гэта грошы мне дастаць! Ст. Ня ўсё па гору смуціцца. Гарэцкі: Песьні, 64. горад-ўт* п р е д л.-дзе; м н. ч.-ды, м. 1. Крепость. Вайсковыя статуты 16-17 стг.; Стт. 1529. Стаянъне пад городам. Вайсковы статут 17 стг. 2. замок. Стт. 1529. (Вітаўт) спусьціцца з городу (з краўскога замку, С.) іўцячэць у Немцы Ŭ Прусы. Увар, сьпіс. лет., 89. Умацаваныя гарады — крепости" будавался на граніцах беларускае этносрафнае тэрыторы. П. Урбан: Спроба рэгабілітацы гісторыі Беларусі ў БССР. горае, соверш. пагорала, б е зл и ч.—становиться (стать, С.) хуже. Нсл. 119. Горае, пагорала нам жыць за маладым панам. Нсл. Замуж пашла — шчэ й пагорала, Журбы-КЛОПату ШЧЭ Ŭ Поболела. Жукова Імг л. (Косіч 35). горай, горш, горшы, горы, гарэй,—см. под блага. горан-рна, п р е д л.-р н е, м.—горн (печь для нагревания или переплавки металлов; печь для обжига керамических изделий, грнило, С.) Ксл.; Міх.; Нсл. 118. У горне нейдзе закапаўся кавалак зялеза. Ст. Надабе місы насіць у горан. Бешанковічы (Ксл.). У горне зялеза нагрэй. Лужасна Куз. (Ксл.). Палажы вугальля ў горан. Нсл. горача, н ареч.,— см. п од гарачы. горб- б а; мн. ч., д а т.-б о м, мн. ч., п р е д л.-б о х, м.—горб, уродливая выпуклость на спине человека. Ар. горка, нареч. к горкі, гаркі, 1. горько (об ощущении горечи). Горка праглынуць, але жаль пакінуць. П ослов. Нсл. 732. 2. досадно, невыносимо. Нсл. 732. Горка імне цярпець гэта ад сына. Нсл. 3. очень (крайне, С.) необходимо. Нсл. 119. Горка трэба. Нсл. Горка прыдзі. Нсл. гарчэй, ср. ст. к горка 1, 2, 3. Гарчэй за перац. Нсл. 732. Гарчэй за цябе ніхто не дадзеў імне. Тм. найгарчэй, прев. ст. к горка 1, 2, 3. Уменьш. гаркава—горьковато. Гсл.; Нсл. 119. Гаркава ў роце. Нсл. Увелич. гаркусенька. горка-до льны, -ная-нае—горемычный, злополучный, горестный. Пра мяне, пра горкую ды гавораць — няма нашае бяздольнае, няма горка-дольнае. Шапачка Імгл. (Косіч 58). горкі, Ксл.; Ар. гаркГ, Вял.; Дел. 1. гор ь к и й (и м е ю щ и й о с о б ы й не п р и я т н ы й е д к и й в к у с, С.) Ксл.; Вял.; Дел.; Ар. За гаркую гарэлку. Прышч. в., Росл. (Дел.). Гаркі яблык. Вял. Салодкім псуюць, а горкім лечаць. Алексінічы Сян. (Ксл.). С р. ст. ГОркшы —г о р ь ч е. Нсл. 732. Я люблю горкшую рэдзьку. Нсл. У м еньш. гаркавы—г о р ь к о ваты й. Ксл.; Нсл. 119. Прыладзілі гаркавы КІсель. Дзямідавічы Чаш. (Ксл.). Гаркавая капуста. Нсл. Увелич. гаркуССНЬКІ—ГОрЬКОХОНЬКИЙ. Нсл. 119; Ар. 2. полный горя, очень тяжёлый, горький. Гаркая доля. Ср. ст. горшы—гороче. Палын, палын трава горкая, мая доля ЯШЧЭ горшая. Из песни
Дадатковыя словы
гаркўсенька, гаркўю, горад-^т, горшы—горбче, спўсьціцца
7 👁