чэхлік 1286 чэўраць —загордиться. Нсл. 698. Зачачэніўся ŭ гукаць ня хоча з намі. Нсл. 2. кобениться, выставлять себя перед другими, хвастаться. Нсл. 698.Досіць табе чачэніцца nepad намі! Нсл. Соверш. пачачэніцца. Нсл. Дай яму пачачэніцца. Нсл. 3. употреблять ужимки, ломаться, отыскиваться. Нсл. 698. Не чачэнься, выпі. Нсл. Не чачэнься, надзень стары кажушок на дождж. Нсл. чачэніцца, -нюся-нішся—спесивиться, гордиться. Ксл. Ён дужа чачэніцца. Кавалькі Куз. (Ксл.). чэхлік-кя, м.—верхняя часть женской рубахи, преимущественно из коленкора, Растсл. верхняя часть женской рубахи до пояса, вышитая на рукавах. Раст.: Смоленск 149. чэзлы-лага—худосочный. Шсл. Быў ён чэзлы такі, слабёнькі, рос сабе цішком, ніхто яго ня бачыў, ніхто не чапаў. зсд 109. Парасяты нейкія худыя, чэзлыя i есьці не бяруць. Ст. чэзнуць(чэзьці, С,)-ну-неш-не; повел.-ніН Ім а, несоверш. 1. исчезать, пропадать, Гсл.; Шсл.; Ар. 2. худеть(как бы медленно исчезая, С.) Шсл.; Ар. Сьвіньні нешта ня ручацы вось толькі купіш, дык адразу пачнуць чэзнуць І прападацъ. Ст. Соверш. шчэзьці —исчезнуть. Ар.; МГсл. Соверш. ВЫЧаЗНуЦЬ —передохнуть, постепенно худая. Шсл. Усе нешта парасяты вычазьлі. Ст.. *чэлядзь-дз/, ж.—дворня, прислуга. МГсл. Чэлядзь У зборні, паны Ў палацу. Гарун: Варажба. А у т рэйція вароцечкі ды чалядачка бяжыць. Бародзінка Імгл.(Косіч 254). Ч Я Л Я Д К Я -д к І-д ц Ы, уменьш. от Ч Э Л Я д зЬ —прислуга, Растсл. дворня. чалядачка-чкі-чцы, ж., уменьш. от чалядка. чаляднік-/кл, предл.-Іку, зват.-ІЧО, м. 1. челяденец. 2. подмастерье(у портного, сапожника). Гсл. чэмер-рт» 1. горечь. Ксл. Бадай цябе чэмер! Застарыньне Беш. (Ксл.). Шмат мінула дзён. атручаных горкім чэмерам ілжы. Крушына: Лебедзь, 30. 2. о с т р а я ж е л у д о ч н а я б о л е з нь у ло ш а д е й ИЛИ р о г а т о г о СКОТа. Беліца Сян. (Ксл.). чэмраць-аю-аеш-ае, несоверш.— п р о д о л ж и т е л ь н о б о л е т ь, н е в п о с т е л и. Ар. Колькі год яна чэмрала. Ар. *чэи-па, предл. и зват.-пе; мн. ч. чапы, (НК), чэпы, (Рудня, Вял.).—место в озере, или реке, где может что-л. зацепиться или задержаться. г,Чапы" дают: камни, бугорки, затонувшие деревья, корневища, а также бревна и хворостины. НК: Очерки, 490. ЧЭПІК-ІКЯ, предл.-Іку, з в а т. - І ч а —бекас. Ксл.; Гсл. Чэпік лётае каля берагу. Заронава Куз. (Ксл.). ЧЭПІЛЬ-ЛЛ, предл. и зват.-ЛЮ, мн. ч., род.-ляў, м. 1. железный пробой для висячего замка. НК: Очерки, Но. 445. 2. крючек, за который заходит дверная ручка и клямка". Ксл. Чэпіль новы надабе ўбіць, а то не зачыніць дзьверы. Стасева Выс. (Ксл.). чэр, чэры, пшч., ж.—стадия развития пчел в пчелиной семье от яичка до куколки, черва. Ксл. Чэр у гэтай калодзе дужа добрая. Лужасна Куз. (Ксл.). чэрап-ия, предл. и звпт.-ne; мн. ч.-пы-поўпом, мн. ч., предл.-n o x, м. 1. черепок. 2. череп(скилет головы; поверхность, верхняя часть головы). чэрат-my, м.—камыш. Растсл. См. чарот. чэрава-ва, предл.-ее; мн. ч.-вы -ваў, ср., презр.—брюхо. Гсл. чэрня-ш-н/; мн. ч., род.-няў, ж. 1.—черная краска. Ксл. Купіла сабе чэрні ў Соркі. Лук'янова Сян. (Ксл.). 2. чернило. Чаму (поэта) глуміў паперу, чэрняй мазаў? Салавей: Сіла, 83. чэрствы-вая-вае—чёрствый. Ар.; Шсл. Хлеб чэрствы, аж ня ўкусіць. Ст. Скажэце, дзе... хоць хлеба чэрствага скарынка. Салавей: Сіла, 82. чэсьць, сьці, тсьці, цьсьці, чсьці, ж. 1. честь. Абяцуем, каму бы шло а чэсьць, неадвалочную справ яд лівасьць учыніці. Стт. 93. На сойме з рассудку нашага, гдзе ся то пакажаць, чэсьць i горла траціць. Тм. 80. Учынак віну адсуджэньня чсьці й горла за сабою цягнуў. Тм. 74. Гдзе бы было а якую рэч, што ся чсьці датыкаецца, тагды то аж на сойме... судзіць маем. Тм. Пей салават а сьці прарока. Кіт. ІЗЗаЗ. У ім няма НІ ЧСЬЦІ, НІ веры. Нсл. 698. 2. почтение, уважение. Нсл. 698. Ад дзяцей сваіх чсьці ня маем. Нсл. 3. почёт. Заслужыў на чэсьць i добрую славу. Нсл. 698. 4. целомудрие, непорочность, девственность. Ксл. Дзе ўжо яе ЧЭСЬЦЬ? Ухлё Чаш. (Ксл.). на чэсьць — в честь. 5. род. пад. ЧЭСЬЦІ—угощение. Ст.; Нсл. 698; Касьцюковіцкі р. Калінінск. акругі(Наш Край, 1928, Но. 49), пир, пиршество. Быць у каго на чэсьці. Нсл. Добрая ў іх была чэсьць. Ст. Ср. почастка( под пачэсьць)—угощение, ласкавый приём. Што з тае чэсьці, калі няма чаго есьці. Послов. Ст. Маці спрагла яму яечню, i Хомцы было надта соромна, што яму такая чэсьць. Гарэцкі: Песьні, 82. быць на чэсыц—пировать, справіць чэсьць—устроить пир. чэўраць -аю-аеш-ае; повел.-аи-аима, несоверш.—истощаться от голодования(недомагания, С.) Шсл. Якое іх жыцьцё; як прыдзе вясна, дык крошкі хлеба няма, дзеці так i чэўраюць. Ст
Дадатковыя словы
гўкаць, лукянова, ікл
34 👁