Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

цьмГцца 1275 цыбук цьміцца-/фу/—затм еваться. Бы ў жалобе, неба ЦЬМІлася, ЗЯМЛЯ. С. Музыка, 41. ЦЬМЯК, междомет.— Звук При еде, СХОДНЫЙ с н езн ач и тел ьн ы м по д о б и ем пр и щ елкивания. НК: Очерки. 61, Но. 117. цьмякаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш.— и зд авать "ц ь м я к " при еде. НК: Очерки, 61, Но. 117. цьмянасьць-ц/, мн. ч., род.-цяу,— зем л и сты й, тем н о ваты й о тте н о к (л и ц а, х л еб а), Гсл. тусклость. цьмяны-ная-нае, 1.—темноватый, матовый, НК: Дудар, Но. 46. тусклый. Растсл.; Ксл.; Ар. Шкло якоесь цъмянае. Ар. 2. тем н оваты й. Шел.; Ксл. Нейкі цьмяны хлеб вышаў. Ст. Вадацьмяная. АсіпаўкаБеш. (Ксл.). 3. землистый. МГсл. Нареч. цьмяна—тускло. Ар.; Ксл. Цьмяна гарацъ у печы асінавыя дровы. Лалыкі Аз. (Ксл.). цьмі'ць, цьмю(цьмлю), цьміш, цьміць, несоверш., перех.— д е л а т ь тё м н ы м, з а т м е в ать. Соверш. прыцьміць— с д е л а т ь нескол ько тём н ы м. Чорныя хмары йдуць з мора, хочуць прыцьміць чатыры еонцы. Купала: Слова аб палку Ігор. ацьмяваць-аю-аеш-ае, несоверш., перех. — отум ан и вать, о м р ач ать. Нел. 376. Што ты мяне ацьмяваеш? Нел. Соверш. ацьмндь —отум ан и ть, о м р ач и ть. Нел. 376. Ацьміў мяне сваею дакукаю. Нел. цьверазёць, -ёю-ёеьи-ёе—становиться трезвее, отрезвляться. Ар.; Нел. 686; Ксл. Цьверазее, але яму яшчэ лі вады на галаву! Глебаўск Сян. (Ксл.). Соверш. ацьверазёць—отрезвиться. Нел. 386. Ня даць яму гарэлкі, дык ацьверазее. Нел. ацьверазёньне-ня—отрезвление. Нел. Зь ім 'да ацъверазеньня i гукаць няма чаго. Нел. Соверш. пацьверазёць— несколько отрезвиться. П 'яны наш цьверазее, нацьверазеў. Нел. 686. цьверазщь-жу-з?ш каго-што—о тр езв лять. Нел. 686. Соверш. ацьверазіць, кагошто—привести в тр езво сть, о тр езви ть. Нел. 386. Хоць троху ацьверазі яго. Нел Прилаг. ацьверажоны— п р и в е д е н н ы й в тр езвость(о тр езвл ен н ы й, С.) Нел. 3 ацьверажоным ім i гаварыць люба. Нел. ацьверажэньне-ня— о т р е зв л е н и е. Нел. На ацьверажэньне ўздайце яму добра. Нел. выцьверазіць— вы тр езви ть, о тр езви ть. Нел. Як не цьверазі яго, ніяк ня выцъверазіш; ён знойдзе дзе ўпіцца. Нел. Прич. выцьверажаны— отр езвл ен н ы й. Нел. Вызьверажаны нічога ня дасьць, а n яны даў бы. Нел. цьверазіцця-жуся-зішся, возвр.—о тр езв ляться. Нел. Соверш. ацьверазГцца— о тр е звиться. Нел. 686. Наш няны цьверазіцца троху, ацьверазіўся. Нел. Соверш. выцьверазіцца. Нел. 686. Выцьверазіся, а потым начнем работу. Нел. цьвёрдасьць-ці, ж.—крепостный акт. Даруем... нрава, тые цьвердасьці, яка-ж імаюць нралаты, княжата, рыцары, Ш ЛЯХЦІЧЫ... Прывілей Казімераў, 1457. цьвет-га, м.— цвет, цветки деревьев и цветов. Ар. Лён цьвіцець сінім, а яблына белым цьветам. Ар. Насушылі ліповага цьвету ад кашлю. Ст. Гэта толькі цьвет, а ягадкі будуць. Послов. Рапан. 74. цьвякаць-аю-аеш-ае, несоверш.—чавкать. Нел. Соверш. зацьвякаць— начать чавкать. Нел. ЦЬВЯЛІЦЬ-ЛЮ, ЦЬвёлІШ-ле, несоверш., облает. — раздражать. Халоп.; Б ре.; Сц. М яне гэта цъвялщъ, што Амэрыканцы ня нрыяюцъ народам, наняволеным Расіяй. Юхн. См. квяліць. Соверш. зацьвяліць—запищать, запеть жалобно. Конь спат ы кнуўся, сабака завыў, сакол зацьвяліў. Погар(Афанасьев 1,153). См. заквяліць. Не. пацьвелеваць -люю-люеш-люе—раздражать с перерывами. На паліцы ляжалі яшчэ цёнлыя кулідкі хлеба, тхалі ў нос духмяным нахам, нацьвелевалі й звалі да сябе. Капыловіч: Хлеб. Соверш. паЦЬВЯЛІЦЬ, 1. раздражать некоторое время. Пацьвяляецца горача-палка цела белае ў дымцы вялёну. Крушына: Творы, 60. '2. раздражать всех, МНОГИХ. Соверш. расьцьвяліць— раздражить. Халоп. (Юхн.). Соверш. уцьвяліць—глубоко раздражить. Халоп.(Юхн.). Прич. уцьвёлены— раздраженный кем-н. или чем-н. Халоп.(Юхн.). Я ўцьвелена лопнуў на мамінай далані. Яна крыўдзе мяне: ня хоча сказаць, што я вЯЛІКІ. Юхневіч: Цётка. цьвярозасьць-ц/, ж.— трезвость. МГсл. цьвярозы-зяя-зяе—трезвый. Ap.; Ксл.; Шел. Цьвярозы гэтак бы не брахаў. Ст. За цьвярозага дзесяць п'яных даюць. Мішкава Куз. (Ксл.). Каб я быў цьвярозы, гэтага ня было б. Касачы Лёз. (Ксл.). цьвярды-дая-дое— твердый. Вял.; Варлыга: Назіраньні 10; Сакуны 53. Літары, што абазначаюць цьвярдыя самагукі. Варлыга: Назіраньні, 10. Выбачайце, гэта гаснода мая, а не Камоцкай, — досыць такі цьвярдым голосам сказала Цыпіна. Сяднёў: P. Корзюк. Нареч. ЦЬвёрда— твёрдо. Радашкавічы, Вял.; Варлыга; Назіраньні, 8,10. Літары, што ніколі цьвёрда не вымаўляюцца. Варлыга: Назіраньні, 10. цьвярдзіць—утверждать, зацьвярдзёлы— загрубелый. МГсл. зацьвярджаць— утверждать. МГсл. пацьвярджэньне-ня, cp.—потверждение. МГсл. ЦЬібук-Д'КЯ, предл.-уку, зват.-ўча; мн. ч.-КІкоў-ком, мн. ч., предл.-КОХ, м.—чубук. Ap.; НК: Очерки, 128; Но. 273; Шел. Цар цыбук паклаў. Крушына: Лебедзь, 55. Дай мне пруцік прачысьціць цыбук. Веляшковічы Лёз. (Ксл.). У яго была піпка з даўгім цыбуком. Сураж (Ксл