уздоим 1241 улёжачку хлеб дваякі, узглядам таго, што й чалавек ёсьцъ дваякі, то ёсъць ад душы й ад цела. Зізані: Толкование. 2. судя по. Нел. 52. Узглядам словаў тваіх, твая праўда. Нел. 3. касательн о, что отн о си тся к. Нел. 52. Узглядам цябе я нядбаю. Нел. уздойм-л*j v л*.— п одъ ём. Гсл. уздоймам, нареч.—оптом. А хто бы зь іншага города альбо места віно гарэлае да Смоленска прывёз, тот маець уздоймам тое віно прадаці тым жа карчмітом нашым. Ліст Вял. Кн. А ляксандры 1498 (Ластоўскі: Пет. крыўскай кнігі, стр. 603). Уставуем, іж вольна кажнаму меньня сваі... нясмотрачы трэцяе i дзьвюх часцей, але ўсі уздоймам хто іх што маець... аддаці, прадаці, дараваці... ад дзяцей i блізкіх аддаліці. Стт. 1588 г., УН, Арт. 2. уздолець,—см. под долець. уздол-еньне-еўь, — см. под долець. ухоц -д у, предл.-дзе, м. 1. вход. 2. угомон, успокоение. Нел. 670; Ар. Уходу няма на старую. Нел. Няма на яго уходу. Ар. Вырвасу гэтаму уходу няма. Нел. 93. укрутаць,—см. под круціць. УКРУ_ЦІЦЬ-ч а в а ц ь,—см. под к р уц іц ь. укрыжав-аньне -а н ы -а ц ь,—см. под к р ы ж аваць. укрывала-ла, ср.— то, чем у к р ы ваю тся, п окры вало. Гсл. укрывяніць,—см. под КрЫвЯНІЦЬ. укрывяніцца,—см. под крывяніцца. укрыўдзіць, укрыўджаньне, укрыўджаНЫ,—см. под крыўдзіць. укульміцца—с о с р е д о т о ч и т ь с я, у гу л у биться. Л уб'ева Аз. (Ксл.). Як укулЬ М Іўся, ды к не а да р ва ц ь. укупе, нареч.— вм есте. Гсл. у к ў ра ць—зап ы л и ться, зад ы м и ться. Гсл. Ср. кур. укусіць,—см. под к уса ц ь. укучы, нареч.— вместе. Гсл. уломак-л*кя, м. 1. о т л а м о к, кусок. Гсл. 2. обессилевш ий, и зн ем о гш и й, н ем о щ ный. Гсл. улонак-нкя, м.— н е п о л н а я о х а п к а. Дел. Прынёс улонак дроў цепліць( п р о то п и ть) печку. Ельн. (Дел.). улонкі-кяу, единств, ч. нет.—СИДение На руках, на коленях. Дзяцё заўсёды на ўлонках, з улонкаў ня сходзе: калі ж рабіць? Нел. 60. улоньне-нл, предл.-ню; мн. ч.-НІ-НЯў, ср. Раз. (Даль); Растсл. 1. внутренность лона(чрева, груди). 2. ЛОНО вообщ е. БНсл.; Гсл.; Нел. 657; Шсл. Любіў i я заснуць на ўлоньні Евы. Кавыль: Думы, 20. I п*ю я чад пацех агністага улоньня. Змагар. на ўлоньне— н а колени. Север(Косіч 259); Шсл. Узяла дзяцё на ўлоньне. Ст. Вазьмі дзяцё на ўлоньне. Нел. 657. с я д з е ц ь на ў л о н ь н ю —сидеть на руках, на коленях. 3. объятия. БНсл.; Гсл.; Нел. 657. 4. недра или поверхность(воды, земли), лоно. 5. улоньне. Расьцілаў сваё люстр ал de ўлоньне сівы Дняпро. ЗСД 267. Бяжыць куды-небудзь на ўлоньне прыроды. ЗСД 214. Вылучыла прырода Л. із свайго раскошнага ўлоньня. ЗСД 321. Можно выйсьці на ўлоньне(прыроды) нават ночы... Пачуеш такое, як прырода ўсю НОЧ працуе. Карамазаў(Г. Радзімы, Но. 1066). 6. находящееся на лоне, пристающее к нему, охапка, Шсл. объем руками, охапка. Нел. 60. Прынёс у хату ўлоньне дроў. Ст. Цэлае ўлоньне бацьвіньня так тонна аддала. Нел. 657. Цэлае ўлоньне набрала бацьвіньня. Нел. 60,—сидение на руках, на коленах. Дзяцё ўсё ўлоньня пілнуець. Нел. 60. См. улонкі. Уменъш. улО Н ЬН ІК а-К Я, предл.ку; м н. ч.-кі-каў, с р.—отвечает всем значениям слова Улоньне**. Вазьмі дзяцятка на ўлоньніка. Нел. 657. у л о в ы —охота. Гсл. у л а г о д з і ц ь, —см. под лагодзіць. у л а г о д з і ц ц а, —см. под лагодзіцца. у л а г о д ж а н ы, —см. под лагодзіць. у л а г о д ж а в а ц ц а, —см. под лагодзіцца. у л а д а - д ы, предл.-дзе, ж.—власть, мгел. у л а д з - іц ь - /ц ў й г,—см. под ладзіць. у л а д ж - а н ь н е-аны-аваць,—см. под ладзіць. у л а З ІН Ы -H tfJ—новоселье. Растсл.; Ксл.; Шсл. Я добра пагуляў на ўлазінах. К осы Віц. (Ксл.). Кончым хату ды справім улазіны. Ст. у л а з і ц ь, у л е з ь ц і,—см. под лазіць. у л а с ц ы, нареч.—в добром расположении. Гсл. у л а ш ч - а н ы - л іў ь,— см. под лашчыць. у л а ш ч а ц ц а,—см. под лашчыцца. у л а ш ч ы ц ь, — см. под лашчыць. у л а ш ч ы ц ц а,—см. под лашчыцца. у л а в і ц ь,—см. под лавіць. у л ё г л а с ь ц ь - ф, ж.—прилежность, Н ел. прилежание. Гсл. Улегласьць да работы. Нел. у л ё г л і в ы -вая-вае—прилежный к работе. Нел. Работнік улеглівы. Нел. у л ё г ц ы, нареч. 1. налегке. Шсл.; Ар.; Нел. 60; Ксл.; Гсл. З а в ё з д р о в ы, а с т у ль п р ы е х а ў у л е г ц ы. Стралкі Беш. (Ксл.). У л е г ц ы е д з е ш, п а д в я з і м я н е. Нел. 60. У л е г ц а й п а е х а л і д а м о ў, н і ч о г а н е н а б р а л і. Ст. І н ш ы я в ы б І р а л І С Я ў л е г Ц Ы. ЗСД 350. Противополож. з в о з а м —с поклажею, с грузом. Ap. 2. легкомысленно. у л е г цы м е ц ь —пренебрегать. Пятое, хтобы меў із учоных людзей аднаго без прычыны улегца мець; шостае, навуку Божую улегца мець. Кіт. I38a9, ю. Гэтыя мужоў ня слухалі, улегца мелі. Тм. 12965. Соверш. у л е г цы з а м е ц ь —пренебречь, у л ё ж а ч к у, нареч.—лежа. Н К; Очерки, Но
Дадатковыя словы
бйться, протйвополож, убева, уздол-еньне-е^ь
13 👁