удацца 1239 уёмісты удацца, удамся, удасіся, удасца, удамося, удасьцёся, удадуцца, 1. протечь, пройти удачно, успешно, удаться. Вячэра надта ўдалася.—получиться, выйти удачным, хорошим. Дзеці іхныя ўдаліся. Удаўся маляру патрэт. 2. у каго—выйти, уродиться, вырасти похожим на кого-л. Ой, Югая, Югася, у каго ж ты ўдалася, ці ўматулю, ці ў вайца? И з песни, Ар. I ў каго ўдаўся ён? c. М узыка, 8. I мой бацька такі маўся, i я ў яго ўдаўся. Послов. Нсл. 46. 3. без лиц. кому, с инфин.—ПОСЧаСТЛИВИТЬСЯ, случиться, удаться. Пётру ўдалося ўладзіцца на службе. 4. уродиться, вырасти каким-л. Удаўся нейкі нялюднік, што людзёў баіцца. Ст. 5. у што—углубиться, зайти далеко. Нсл. 651. Дане ль удаўся ў бор i заблудзіў. Косячы ты ўдаўся ў чужы луг. Нсл. 6. у што—пристраститься к чемул.(предаться чему-л. С.) Нсл. 651. Удавацца, удацца ў п янства, у распусту. Нсл. 7. у што—положиться на что-л. Ня ўдавайся ў яго словы; як удасіся, то ён цябе й ашукае. Нсл. 46. удавец-ўца, м.—вдовец. Гсл. удавёцкі-кая-кае—вдовий. Гсл. уд&вты-ная-нае—ВДОВИЙ. Нсл. 652. удаужкі(уд0ўжкі, М Гсл.), нареч.—В ДЛИНу. Ар.; С к. удаўне, нареч.—давно, Гсл. встарь. М Гсл. у даўніну—встарину, встарь. М Гсл. удаўнГцца—устареть. МГсл. удаць,—см. под удаваць. удацца,—сои. под удавацца. удача-чы-чы, ж. 1. натура, характер. Гсл. Знаю тваю ўдачу, табе абы ўкрасьці што. Гсл. 2. успех. удэчыць-чу-чыш—всучить, обмануть какой-л. вещью. Ксл. Вось удэчылі мне кабылу: сълепа, кульгае задам, сьвішча ў бакі. Ходцы Сян. (Ксл.). Ср. задэчыць. у ваддаль: пушчаць у ваддаль—медлить с чем-л. Ар. Гэта пайшло ў ваддаль. Ар. удругарэдзь, нареч.—ВТОРИЧНО. Нсл. 47. Удругарэдзь ты іМне пашкодзіў. Нсл. удругава, нареч.—вторично. Нсл. 47; Сакуны 78. Удругава не скажу, не наеду. Нсл. Удругава прышоў. Нсл. удругі, нареч. 1. второй раз, Растсл. вторично, Гсл. во второй раз. 2. во-вторых. Гсл. Першае, ці ж я ведаў? А ўдругі — усё роўна не паправіць. Гсл. у друзачкі(пабіць)—на мелкие части. 1г. удвору, нареч. — д в о р у. М Гсл.; Гсл. П ай ш ла ЯНа ў д в о р у. М іхайлаўка Стдуб.(Косіч 20). удвая, нареч. 1. вдвое, в два раза, в две части, доли. Ар. Ведама, баба, калілапоча языком, дык удвая больш зробе. ЗСД. 145. 2. вдвойне. Шсл. Удвая злупілі зь міне за работу. Ст. удваіх, нареч. о детях или двух лицах разного рода:—вдвоем. Ар.; Ксл.; М Гсл. Удваіх ледзь паднялі. Л ёзна (Ксл). Застаўшыся ўдваіх, ня зюкаў ёй пра каханьне, чаго Ванда спадзявалася. Шакун: Сьлед, 14. Сякі-такі целяпей, а ўдваіх усе ж ляней. Послов. Рапан. 87. Цянер ён дзякаваў Богу, што ня даў маці павезьці гэтую вязку. Учора, як увязавалі ўдваіх сена, была загікнулася, што сама ўпражэцца ў далёкую дорогу. Капыловіч: Хлеб(Беларус, Но. 157). УдваІХ Ж а весялей ІСЬЦІ(дзяўчына Ŭ дзяцюк). М акаль (Б. Ускалось, 1954, Но. 4, 28). удварэ, нареч.— дома. М Гсл.; Растсл. 152. удвары, нареч.— дома. Мая матка цянер удвары. Сянно (Ксл.). удвух, числ.— в д в о е м ( к о г д а дв а ли ц а м у ж. ПОЛа, С.) Гсл.; Ар.; Чараўкі Сян. (Ксл.); Шсл. Знайшлі ўдвух каберац. Пск., П уш к.(Ч. 43).. Ушлі нейкія ўдвух. Ст. удубёць,—см. под дубець. удукрыць-ччу» ~ 'см. под дукрыць. у дум: прыходзіць, прысьці ў дум —приходить, прийти на ум. Ар. удумтвы-вая-вае—вдумчивый, удумліва, нареч.—вдумчиво. Удумліва й строга заміргала сваймі вочкамі. ЗСД 323. удурбаць сабе ў галаву—вбить себе в голову. Вось няма ведама што ўдурбаў сабе ў галаву. Ар. удыхаць, несоверш.— ВДЫХаТЬ. М Гсл.; Ар. удымГць,—см. под дыміць. удымкі ткаць,—см. под дымка. удырыць-ру-рыш-ра, повел.-р-рма— у д а ри ть. Ар. Шруба чыгунная, у дыр, дык i разаб'ецца. Лун. Удырылі казу ў левое вуха, i ляжыць каза нема i глуха. Из песни(Ад.). уёхаць,—см. под ехаць. у ё д т в ъ \ - в а я - в а е, 1. с л и ш к о м на с т о й чивы й. Гсл. 2. н еотв я зн ы й, Гсл. н еотв я зч и в ы й, г о в о р и тся о с о б а к а х. Нсл. 672. Сабакі суседнія уедлівыя, бяз палкі ня нройдзеш. уёдліва, нареч.— с л и ш к о м на с т о й ч и в о. Вочы глядзелі нільна й уедліва. ЗСД 89. уёдны-ная-нае— сы тны й. М Гсл. уедна, нареч. — наедна. См. наедны. Гсл. уёзьдзіць,—см. под езьдзіць. уёзьдзіцца,—см. под езьдзіцца. уёжна, нареч.— СЫТНО, Гсл. ДОСТаТОЧНО пи щ и. Войш. Хоць ня ўежна, дык улежна. Послов. Войш.— зн. х о т я пл о х о с е д о й, н о за т о ма л о ра б о т ы. уёсьці,—см. под есьці. уё-сьціся, уядацца,—см. под есьціся. уёчыцца— уп ачк аться. Растсл. уём: няма яму ўёму— н ет у д ер ж у. Гсл. уёшсгы-тая-тае— о б ъ ём и ст ы й, в м ест и т е л ь н ы й. Побач з уёмістай сваёй суседкай яна выдавалася вельмі ж худой. Выш ынскі: Х ата пад ліпою (Б еларус, Но. 155), — ем к и й. М Гсл
Дадатковыя словы
галавў—вбить, разабецца, удвўх, удрўгава, удрўгі, удўмліва
5 👁