п р ы в а л Г л а 1 1 9 1 в а л ы н д а Ар.; Шсл. Ток завалены. Ст. прываліла, безлич. 1. приперло в множестве, прилило. Нел. 496. Прываліла вады к млыну. Нел. Каб табе прываліла скульле. Нел. 2. посчастливилось. Нел. 496. Табе сядні прываліла. Нел. В2іЛІЦЦа-ЛЮСЯ-ЛІШСЯ, несоверш. 1. п ад ать (валиться, Ар.); М Гсл.; Нел.; Гсл.; Ксл. Як выйду за вароты, ад ветру валюся. Ж ыгалкі Стдуб.(Косіч 20). Соверш. завалщца, а) упасть, М Гсл. завалиться, свалиться за что-л. Ар. Складанчык заваліўся за шахву. Ар. б) обрушиться. Нел. 161. Ток ад ветру заваліўся. Нел. в) запереться завалаю". Нел. Заваліўся ў клеці дый сьпіць. Нел. Соверш. зваліцца, ізваліцца з чаго—упасть, свалиться. Ар.; Ксл. Нап'ешся віна, звалішся з каня. Горц.(Кот. 204). Яблык Зваліўся. Баравы я Куз. (Ксл.). Зваліўся ІЗ страхі. Ст. Соверш. паваліцца—упасть, повалиться. Ар. Дзяцё павалілася. Ар. Ішоў ды паваліўся. Ст. 2. обрушиваться. Пуня ўжо начала валіцца. Баравыя Куз. (Ксл.). Соверш. абвалІЦца—обрушиться. Шсл. У пуні абваліўся дзядок. Раўнапольле Сьміл. (Шсл.). В&ляццл-яюся-яешся, многократ. к виЛІЦца, 1. часто падать. Ар.; Нел. Ляны, ідучы валяецца. Нел. Валяецца ад ветру. Ст. 2. быть брошену, находиться в небрежении. А р.; Нел. Грошы не валяюцца. Шапка валяецца над палом. Нел. Боты валяюцца па хаце абы дзе. Ст. Соверш. зваляцца-яюся-яешся—чрез небрежение сделаться неспособным к употреблению. Нел. Добрая рэч, ды звалялася. Нел. адвалевацца-лююся-люешся, несоверш. 1. —отпадать, отваливаться. Ар. 2. ослабевать(о морозе). Шел. Не адвалъваецца, ліха на яго, мароз: ужо з тыдзень дзяржыць. Ст. 3. досыта наевшись, отстраняться, отодвигаться от еды; отказаться от корма. Дел. 4. страд.,—быть отпираему и заваленому ,,завалаю,\ Лёгка адвалююцца сенцы. Ст. Соверш. адвалГцца, 1. отпасть, отвалиться. Ар. Ад прыпечку адвалілася цагліна. Ст. 2. ослабеть(о морозе). Шел. Каб хаця троха адваліўся мароз, а із хаты ня вылезьці. Ст. 3. досыта наевшись, отодвинуться от еды, корма. Коні адваліліся ад корму. Дел. 4. отпереться, заваленому "завалаю ". Ар. Ці хто адваліў, ці самы адваліліся ночы дзъверы? Ст. навалевацца-лююся-люешся, повел.-люйся-люймася. несоверш.—набрасываться на кого с бранью, с криком или со смехом. Шел. Няма чаго навалевацца на дзяцё, яно й так баіцца. Ст. Ш за тое, ні за сёе навалеваешея, наваліўся ты на мяне. Нел. Соверш. навалГцца. Усе як наваліліся на яго, дык аж ня ведае, куды дзявацца. Ст. ва Л ту ЗІ ЦЬ-ўжу-ў ЗІ Ш-узе, несоверш., перех. 1. тормошить. Шсл. Вунь п арсю к валт узіць пасьцелку. Ст. Соверш. звалтузіць, перех.—истормошить, ИЗМЯТЬ. Шсл. СьвІньні звалтузілі ўсе сарочкі. Ст. павалтузіць, соверш., перех.—потаскать что. Шсл. Парсюк павалтузіў пасьцелку. Ст. 2. бить, тузить по чем бы то ни было. К ур.(Даль 581). валтузіцца, -ўжуся-ўзішся—возиться, таскаться. Міх. Што гэта ў вас вясельле доўга цягнецца? — Цэлы дзень валтузіліся: Тодар кажа, каб да папа ехаць, а Гану ля — да ксяндза. Міх. Соверш. пава л тузіцца—потаскать с кем в драке. Шел. Мужчыны павалтузіліся загрудкі. Ст. валуй—гриб-маслянка. Гсл. вальлё-ля, п р е д л.-л ю, мн. ч. вольлі-ляў, ср.—зоб. Ксл.; Смл. (Даль); Бр.(С. Ш. у Крывічу", 1926 г., Но. 11, 116). Во набіла сваё вальлё! Асіпова Аз. (Ксл.). См. вальляк. вальляк-якя-яку, зват.-яча; мн. ч.-кі-коўКОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м.—Зоб. А р.; Шсл. Курыца добра набіла вальляк. Ст. Гусіны вальляк не накорміш, а панскую кішэнь не напоўніш. Послов. Рапан.: Прык. 14. вальляваты-тая-тае, 1. с большим зобом, говор, о птицах. Нел. 64. 2. имеющий на шее зоб, зобастый. Ксл. Вунь тый вальляваты чалавек будзе зараз малоЦЬ. Лужасна Куз. (Ксл.). Вальнёць-ўЮ-ўШ-М повел.-ей-ейма, несоверш.— делаться свободнее. Нел. 65. Час вальнее. Н ел. Соверш. павальнець— сделаться свободнее. Нел. 65. Тады пагаворым, калі час павальнее. Нел. вальня-Н І-Н І, ж.—водяная валяльня, Нел. 43. валяльня вообще. Валіць сукно на вальні. Нел. 43( под ваіць). вальц-ца, п р е д л.-ц у, м.—вальс. Дзеўкі панавучаваліся скакаць вальца. Ст. валчыць, -чу-чыш-ча, несоверш., перех. —одолевать в борьбе, валить с ног. Нел. 43. Ён кажнага валча, звалча. Нел. Соверш. звалчыць, перех.—одолеть в борьбе, свалить С НОГ. Нел. 43. ъилчъщця-чуся-чышся, несоверш. 1. бороться, мераться силами, валить друг друга. Н ел. 43. Няма чага валчыцца з дужшым. Н ел. Што дзень валчацца мяжсобку. Нел. 2. тягаться, судиться. Нел. 43. Не i з сваім братам ты валчышея. Нел. Отгл. имя сущ. вёлчаньне-ня, п р е д л.-н ю; мн. ч.-ні-няў —борьба, драка. Нел. 43. Бяз валчаньня ў вас ні на гадзіну. Нел. Соверш. павалчыцца зь кім—побороться, помериться силами. Нел. 43. За што вы павалчыліся мяжсобку? Нел. валында-ды, общ.—праздно шатающийся-щаяся; любящий-щаяся шляться. Нел. 43. Валында наш ужо некуды ўцёк ад
Дадатковыя словы
валтўзіцца, вальнёць-^ю-^ш-м, вйліц, заваленому,,завалаю, звалтўзіць, напешся, павалтўзіць, тўзіцца—потаскать, ъйлчъщця-чуся-чышся
9 👁