А A i выкл. 1. Пры выказванні незадаволенасці, непрыемнасці. Дык ён насьцёбаў іх [дзяцей], яны ўсі роўна лятуць. Тады я гавару: „А-а, што іх біць, забяром, ягат многа ў леся, хай едуць". Забар'е Віл. 2. Пры выказванні здзіўлення. — Бач, шагая па бульвары. — Гэта ня бульвар, дзядуня, гэта мятро. — Гэта ўмятрэ такая відната?Што днём. А-а-а. Арцюхі Стаўб. АБ прыназ. з він. 1* Выражае аб'ектныя ад* носіны i ўжываецца пры абазначэнні прадмета гаворкі, думкі, пачуцця. Адзін рас сабраліся мая сьвякроў i Гэльчына i гавораць аб нявестак: гэна пра мяне, а тая пра сваю. Язні Віл. Нешта аб дзеці, аб курьщу гаварыла. Крывічы М ядз.Ап камяне i жвыр ты ні забоцься, я ўсё падвязу, возьму коня i прывязу. Савоні Стаўб. 2. Выражае часавыя адносіны i ўжываецца пры ўказанні на адрэзак* часу, за які ці праз які можа быць выканана дзеянне. Не магу ў дачкі доўга сядзець, ап тры ньні вярнуся. Пят* ровічы Смал. Мяркую аб дзет вярнуцца: няма за кім гуляць. Мікалаеўшчына Стаўб. АБАБІРАЦЬ незак. 1. Здымаць плады з дрэва, куста. Хадзем, унучачка, паможаш абабіраць аёрэст. Жацерава Стаўб. Трэба грушкі абабіраць: ужо падаюць, пасьпели Савоні Стаўб. 2. Здымаць, збіраць (рой, жукоў). Абабірала жукоў на картофлях, сьпіна калом стала, не магу разагнуцца. Савоні Стаўб, 3. Абчышчаць, здымаць лупінку. Я во» буду картофельку абабіраць, а ты схадзі перцаў цыбулъкі нашчыпай, кап хутчэй было. Данілавічы Дзярж. 4. Абрабоўваць, сілай адбіраць. Фашысты прышлі, усталявалася іх улада. Абабіралі людзей, жыцьця ні было з-за іх. А тады шчэ й хату спалілі, нас у Германію погнали Дык вот гора найярпеліся. Мядзел Мядз. 5. Склёўваць, абіраць. Подвесь курам снапок крапівы, хай абабіраюць, хай грзюцца. Савоні Стаўб. АБАБІЎКА ж. Абцяжка. Пружыны ў дзіване ўжо старыя, абабіўка працёрлася. Саланая Валож. АБАБРАЦЬзвк. 1. Зняць, сабраць (рой, жукоў). Трэба ў сявеньку абабраць рой, а то ён пасядзіць i паляціць шукаць сабе месца. Пру* ды Стаўб. 2. Тайна забраць чужое: зрабіць па* кражу, абакрасці. А дачка як поехала да яго бацькоў, абяцала на дзъае нядзелі, а ўжэ й дваццоць дзён, a іх шше. Дак я са шкуры лузалася са страху. Я к гляну — богоцця многа у дачкі, вокны велькія ў кватэры, баялася, каб зладзеі ня ўлезьлі, ня абборали Мікалаеўшчына Стаўб. 3. Абгрызці, аб\»сці (мяса каля касцей). От, малайчына, унучка. Глянь, як хорошо абабрала рыбіну галоўку, адны костачкі. Савоні Стауб. АБАГНАЦЦА зак. Адагнаць каго, прымусіць адысці прэч. Я к мне ўжэ душ у ад*елі чужыя дзеці! Але што гандля тут i тут круцяцца дзеці с усёй вуліцы. Што гандля воўчая. Не абагнацца. Мікалаеўшчына Стаўб, От каб вы ўдушыліся! Не абагнацца. Дала, зьелі, калі чуць ні хваціла, ат порога не атапрэш курэй. Арцюхі Стауб. АБАГНАЦЬ зак. Абгарнуць зямлёю радкі бульбы. Трэба ўзаўтро абагнаць картофлю. Папрашу свата, каб абагнаў. Савоні Стаўб. О Абагнаць смагу — задаволіць жаданне, пакашта* ваць ягад. У лесе ягады ляснік забіраіць. Тут бяжыш абагнаць смагу, ні ў цябе яблычка за што купіць, ні ў цябе расьцець яно, а ён — назьбіраіш кошычак ягат, i ён возьмець адбярэць. Н у куды гэта такая жызъня?! Дык я тую жызьню ні люблю ўспамінаць. Пагост Віл. а б а д А ж. Кампот, пітво з садавіны. Siмой я люблю піць абаду яблычную. Кухцічы Уздз. а б а д р Ац ц а зак. Знасіць вопратку, абутак; абнасіцца. Але ён астаўся [жывым], мучыўся там, жыў вандроўнікам, ня меў чаго ні есьці, ні піць, абадраўся, абарваўся i проста быў такі ўжо ні похож на чалавека. Даўгінава Віл. ABA3MĆH м. Бязмен. Пазычыла мядніцу ў сусеткі, абазьмен, звару варэня кіль тры, трускавак хачу зварыць. Савоні Стаўб. Адваж абазьменам асьміну зернят. Забрэжжа Валож. АБАМБЁРЫЦЬ зак. Груб. Астрыгчы. Сядай, Сьцяпан, абамберу я цябе, як палагаецца. Хожава Маладз. АБАРВАіШ А зак. Гл. абадріцца. Даўгінава Віл. АБАРВАц Ь зак. Зарабіць, раздабыць. Калі дзе што абарве, то ўсё на сябе ŭ пусьціць. Дрычын Пух. АБАРНИС м. Аднамесная лодка. Уперадзе ўсіх на абарніку ехаў брыгадзір, а за ім астатнія. НарачМядз. а б а р т А с ам прысл. Бесперапынна; скончыўшы адну работу, брацца за другую. Так i працавалі дзень у дзет, пакулъ не сажнеш усю ніву. Увесь час працавалі абартасам. Восава Віл. АБАСІЛІЦЦА зак. Падарвацца, перасіліц* ца. Ну, одна жёла-жала, жала-жала, тады прышла дамоў, як дала кроў у галаву, праз нос i
Дадатковыя словы
абарнйс, абббрали, абектныя, забаре
21 👁