зямля норна. Парэчча Гродз. Чорна зямя. Дзяніскавічы Ганц. ЧОФНАЯКАУБАСА' ж. Крывяная каўбаса. Пякём кагда чорную каўбасу, тагды i печ таплю. Пасіене Лудз. ЧОФНАЯ (ЧОФНА) МАЛГНА ж., ЧОФНЫЯМАЛГНЫ мн. Ажыны. Сабіраюць i вараць варэня з чорнай маліны, добра ад прастуды. Едлавічы Брасл. Чорная маліна ў нас у лесе. Чычалі Швянч. Чорна маліна. Галоўні Воран. Чорныя маліны — харошыя ягады. Малькуны Ігн. Чорныя маліны, чарніцы, паземкі, брушніцы пры ройсця растуць. Гемзы Шальч. ЧОФНЕНЬКІ прым. памянш. да ч 6 p н ы. Баравікі дваякія: na бярэзніках белыя, па сасновым лесе чорненькія. Завельцы Астр. ЧОФНОЖЬГТО н. Спарыння. Праўда, вырастая ў жыця чорно зярно, у нас яго называюць чорно жыто. Малахоўцы Бар. ЧОРНУ'ХА ж. Узараны папар. Пэршы раз орэмо nonapa, другі раз орэм чорнуху. Дзмітравічы Кам. Пожалі збуожэ i naчалі чорнуху ораті. Курашэва Чыж. ЧОФНЫ прым. 1. Чорны (колер). Хустку закомкала чорну. Пацаўшчына Дзятл. Глазы чорныя, волас кудравы — красівая жэншчына. Замошша Брасл. Усе чорныя, як жук былі. Ахрэмаўцы Брасл. Лін — тоўсты, слізкі, чорны з жоўтым. Месянцы Брасл. Дзе чырвоная галоўка — чорны мак. Завельцы Астр. 2. Чорнай масці. Чорная карова, звалі Чэрная. Дзераўное Стаўб. Австрыякі забралі каня чорнага. Літва Лях. 3. Чорнай расы, смуглы. Кап пажыць у Афрыцы, у чорных людзей. Латыгаль Віл. 4. Пашкоджаны. Чорны арэх, маланка папаліла. Рудня Астравітая Чэрв. 5. Цёмна-зялёны (пра расліны). Чорным калівам авёс расце, цыбуля чорным калівам i памідоры чорным калівам (ад вялікай колькасці ўгнаення). Беняконі Воран. 6. Брудны. Дзе ты качаўся: чорныя штаны, рукі. Асавец Віл. Чорныя pyкі. Вялікія Баяры ІПчуч. Не памыўса, чорны пашоў. Крынкі Крьін. Дк трэпеш лён — занясе гочы — чорны выдзеш, як мужын [негр]. Дэгшні Шальч. VЯк чорная рыла, то не памагая i мыла. Кальнішкі Шальч. Шчо то чорнэ ны чэрнячэ — воран. Дзмітравічы Кам. ОЧорны вугаль и грудзях, чорны цыган на душэ~пр% цяжкія перажыванні чалавека. Тут чорны вугаль у грудзях, а ты кажаш: «Ня плач». Хоць на душэ чорны цыган, а я песні пяю. Пераброддзе Міёр. ЧОФНЫБАЦЯАН, БУ'СЕЛ м. Чорны бусел. Чорны бацян паляцеў. Чычалі Швянч. Чорны бусял — буслоў кароль. Старыя Смільгіні Воран. ЧОФНЫЖУК м, Гнаявік. Чорны жук — просты жук. Kipaлі Шчуч. ЧОФНЫПАЛЫ'Н м. бат. Чарнобыль. Альхоўцы Лях. ЧОФНЫПАР м. Тое ж, што i ч о р н ў х а. На чорны пар вывазілі навоз, запахвалі прад сяўбой. Дзе чорны пар пастаяўшы, колас цвёрды, бальшой, поўны. Месянцы Брасл. ЧОФНЫЯМАЛГНЫ гл. ЧОФНАЯМАЛГНА