Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (1986). Том 5. С-Я. Ю. Ф. Мацкевіч

УТРА'ЦІЦЬ зак. Страціць. Утраціла ўсё нажытоя. Саланое Віл. УТРО'Х прысл. Toe ж, што i ут ра ё х. Мяшок утрох былі ўзяўіўы. Альхоўка Навагр. УТРУСГЦЬ зак. Спалохацца, спужацца, збаяцца. Смерць была прышоўшы — яна ўтрусіла. Ахрэмаўцы Брасл. Я саўсём не ўтрусіла. Рагулішкі Даўг.; параўн. руск. струсить тж'. УТРЫМА'НЕ н. буд. Апора. Для ўтрыманя пад балькі naложана папярочная балька. Збляны Лід. УТУ'ЛКА ж. тэх. I. Утулка. Утулка ў калясе жалезная. Істра Лудз. Калёсы дзеравяные, толькі ўтулкі жалезные. Мешкінева Лудз. 2. Трубка. Утулка, дзе калясо верціцца. 3 абода ў утулку — спіцы. Навікі Лудз. УТУ'ЛЬВАЦЬ незак. Прыхіляць да галавы (пра вушы). Конь утульвая вушы — хоча ўкусіць. Альхоўцы Лях.; параўн. польск. utulić 'прылашчыць, прыгалубіць'. УТУЛЯ'ЦЬ незак. Toe ж, што i у т ў л ь в а ц ь. Конь спалохаўся, вушы ўтуляя. Жылі Іўеў. УТУ'ПАЦЦА зак. экспр. Стаміцца ад хады. Утупалася за дзень ды нашла на печ. Вецярэвічы Пух. УТУ'ПТАЦЬ зак. Утаптаць. Бычок утуптаў рэзгіны ў гной, там i засталіса. Дзяніскавічы Ганц. УТУШЫ'ЦЦА зак. Toe ж, што i у. с мяг нуць I. Бульба ўтушылася. Солы Смарг. Добра ўтушылася бульба. Вузла Мядз. УТУШЫ'ЦЬ I зак. кулін. Добра стушыць. Раней катлетаў не рабілі, утушаць мяса. Завельцы Астр. УТУШЫЦЬ II зак. Затушыць. Балоты былі тарфяныя, як загирыцца, то глыбока выгаруя, ніяк не ўтушыць. Альхоўцы Лях. УТЫ'ЖЫЦЬ зак. Супакоіць, утаймаваць. Дзеці носяцца, ты іх не ўтыжыш. Гемзы Шальч. УТЫКА'ЦЦА незак. 1. Toe ж, што i у с а д ж в а ц ц а. Палкі ўтыкаліся ў крыжачкі. Вузла Мядз. 2. Сутыкацца, межаваць. Бывала так, што мужыцкія шнурочкі [зямлі] утыкаюцца ў тыя, што прадаюцца. Дарава Лях. УТЫКА'ЦЬ незак. Тое ж, што і у т б ч а в а д ь. Луцыну ўтыкалі ў свяцельнік. Збляны Лід. Утыкаюць nanipocy ў муштук. Темзы Шальч. Утыкалі лучыну у шчель Железную. Месянцы Брасл.; параўн. польск. wtykać утыкаць'. УТЬГЛ прысл. Узад, назад. Рукі ўтыл — i ходзя. Кудзялянцы Шальч. Я ўжэ не рак, кап тачыўса ўтыл. Баброўнікі Гарад.; параўн. польск. do tyłu тж'. УТЬТЦЬ зак. Азызнуць, распаўнець. Можна ўтыць, тая жэншчына ўтыла. Мсцібава Ваўк. УФАЛЯВА'ЦЬ зак. Зваліць (пра сукно). Бывала, выткуць ангерку с сукна, уфалююць трохі. Васілевічы Гродз.; параўн. лольск. falowac валіць'. УФАРБАВАТДЬ зак. Афарбавадь, выфарбаваць. Даўней