Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (1986). Том 5. С-Я. Ю. Ф. Мацкевіч

ўдавіла — пра непазбежнасць смерці. Вялікія Баяры Шчуч. 0 Умэрты [умэрті] от сміёху — заходзіцца ад рогату. Як вона говорила, то можно було бэ умэрті от сміеху. Дзмітравічы Кам. Мы умэрлі от сміеху. Горек Бяроз. УМЕ'СНА прысл. Сумесна. Умесна жывуць c сястрой. Шамялі Брасл. УМЕ'СНЫ прим. Супольны, сумесны. Баня ўмесная — з дзядзькам на дваіх. Дзёрнавічы В.-Дзв. Толькі сена у нас умесная. Ністанішкі Смарг.; параўн. руск. совместный тж'. УМЕ'СТА прысл. 1. Блізка адно каля аднаго. У места будынкі не ставілі. Дзёрнавічы В.-Дзв. 2. Адно з другім у адно. Даўней уместа змесюць калатоўкай боб з бульбай. Дзёрнавічы В.-Дзв. 3. У кучу. Полку [снасць] на беразе сцягаеш уместа. Збляны Лід. 4. прыназ. з род. Замест. Уместа чая хмель заліваюць кіпячонай вадой i п'юць. Месянцы Брасл. УМЕ'СЦЕ, УМЕ'СЦЯ прысл. 1. Прымацавана адно да аднаго. Даўней было два гаршчочкі ўмесце: есці браць на поле. Iядра Красл. 2. Разам, сумесна. Як жывеш умесця с сям'ёй, то добра. Пераброддзе Міёр. V Умесце жыць, як у цесця — пра дзве сям'і ў адной хаце. Паляцкішкі Воран. УМЕ'ЦЦЯ зб. н. Амецце. Памалоцім i згортаваям у кучу умецця. Вязынка Маладз. Як абмалоціш, правеяш — астаецца мякіна i ўмецця. Саланое Віл. Умецця — ад зярнят каласы. Рудня Астравітая Чэрв:; гл. а м ё ц i. УМЕ'ЦЬ незак. 1. Валодаць навыкам, выконваць якую-н. работу, быць майетрам у якой-н. справе. Быў каваль, умеў сякеры рабіць. Гемзы Шальч. Печы ўмелі рабіць. Латыгаль Віл. Умеў сплесці c саломы капалюш. Васілевічы Гродз. A Усё жыццё вучымся i памром, не будзем усяго ўмець. Ня ўмеіць ні npacці, ні ткаць', a замуш — хоць у пятніцу. Вузла Мядз. 2. Набываць здольнасць перамяшчацца. Дзіця скоро ўмецьме поўзаць. Альхоўцы Лях. 3. Валодаць мовай. Ніграматныя былі старыя людзі, алі ўмелі добра гаварыць. Вузла Мядз. Тут людзі ўмеюць na-літоўску, мала каторы не ўмее. Парэчча Гродз. V Што умеяш — за плячыма не трэба насіць. Едупка Шальч. УМІДЫГАВА'ЦЬ, УМІТЫГАВА'ЦЬ зак. экспр. Супакоіць, уціхамірыць, утаймаваць. Каб быў бацька, то ўмідыгаваў бы дачку. Як сабяруцца дзеці — крык, плач, енк — не ўмітыгуеш іх ні чым. Гемзы Шальч.; параўн. літ. mldikis уп-арты', польск. umitygować сцішыць'. УМІРА'ЦЬ незак. да у м ё p ц i. Ён быў слаб, уміраў. Саланое Віл. Ці не труцізны яны наеліся, гэтыя людзі, што ўміраюць. Дзераўное Стаўб. Каму прышло врэмя — умірая, а не будзя пара — паздаравея. Дэгшні Шальч. V Умірая не стары, а паравы, каму пара прышла. Рыбчына Віл. Не ўмірая, хто хут, a ўмірая — каму сут. Кагда ўміраць, тагда дзень цяраць — пра затрату часу на пахаванне. Каб людзі не ўміралі, то неба патпіралі n. Кіралі Шчуч. Век чалавек жывець, а дураком уміраіць