Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (1986). Том 5. С-Я. Ю. Ф. Мацкевіч

бараной барануюць. Старыя Трокі Трак. Картохля узышла— аборваюць. Слабада Мін. У'ЗЫНЬКЫЙ прым. Вузенькі. Як лестык узынькый, тонынькый, то благое жето. Дзмітравічы Кам. УЗЯ'ДЖАНЫ дзеепрым. Узяты. Было хлеба ўзяджана троху. Валынцы В.-Дзв. УЗЯ'ДЗЕНЫ дзеепрым. 1. Toe ж, што i у з я д ж а н ы. Сыры ўзядзены. Міратычы Карэл. 2. перан. Страчаны (пра здароўе, сілы). Сколькі з жызні ўзядзена! Асавец Віл. УЗЯ'ТКА ж. пчал. Медазбор-, ношка. Jlina цвіціць— узятка для пчол. Груздава Паст. Узятку з кветак бяруць. Мыто Лід. УЗЯТО'К м. Toe ж, што i у з я т к а. Узяток ie ўк прыродзі. Вецярэвічы Пух. УЗЯ'ТЫ дзеепрым. 1. Забраны, узяты. У мяне ўзята жэртка, кавалак астаўся ў руцэ. Пераброддзе Міёр. У вайну тры кабаны ўзята. Груздава Паст. 2. Украдзены. Кура с пуд плота ўзятая. Горек Бяроз. 3. Узятая замуж. Дзеўка Янакам з Борцянікаў узята. Ракаўскія Швянч. Яна ўзята з другога еяла. Валынцы В.-Дзв. УЗЯЦГ. Пайці на ўзяці — пайсці ў прымы. Наш хлопяц пашоў на ўзяці ў другую вёску. Ліпнікі Вільн. УЗЯТДЦА зак. 1. Прыступіць да выканання чаго-н. От узяўся зяць насіць ваду. Вазьмуся робіць — не магу. Ахрэмаўцы Брасл. Хаця п у дзесяць яны узяліся рабіць! Слабада Мін. Узялісь страляцъ. Узяўся есці — смачна. Завельцы Астр. V Узяўся за гуж — не кажы, што не душ. Вузла Мядз. 2. Пачаць хутка расці, інтэнсіўна развівацца. Зімля жырная была — бульба i ўзялася. Ахрэмаўцы Брасл. Не буду палоць, пакуль возьмецца ўсе за землю. Вецярэвічы Пух. 3. У выразах: Узяцца зельём — зарасці пустазеллем. Грады ўзяліся зельём. Пасека Ст.-Дар. Лятком узяцца — пакрыцца тонкім лёдам, замерзнуць. Камяніци [рэчка] зашорхла, лятком узялася. Збляны Лід. Узяцца шумам— забрадзіць, запеніцца. Узяўся шумам квас. Вузла Мядз. Гніллю ўзяцца — пачаць гніць, загнісціся. Пол стаў трухнець, гніллю ўзяўся. Саланое Віл. Узяцца за каго-н.— даць наганяй. Ты за яго вазьміся, за гэтага гультая! Кураполле Паст. 4. Упацець, спацець, упарыцца, пакрыцца пенай. Конь спацеў, аш шум возьмяцца. Дакудава Лід. 5. Узяць што-н. Хустачку ўзялася i завязала. Яна ўзялася грошы i пашла ў магазін. Над а, можа, грошы ўзяцца? Едлавічы Брасл. УЗЯ'ЦЬ зак. 1. Узяць для прыгатавання чаго-н. Яна перагон возьміць, прыпарыць, кавы ўсыпіць — i п'юць. Рагулішкі Даўг. 2. Здабыць, прыдбаць. Дзе яна возьме грошы хату купіць? Старое Сяло Зэльв. Дзе вы гэта ўзялі? Альхоўка Навагр. 3. Атрымаць у сваё карыстанне, купіць. Яны казалі, што возьмуц naрасяты. Парэчча Гродз. 4. Схапіць за што-н., учапіцца Ен за грудзі яго ўзяў. Ухвала Круп. 5. Прызначыць, абраць, прыняць Яго ўзялі за прэдседацеля. Смаляніца Пруж. Яны мяне ўзялі за 13. Заь