Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (1980). Том 2. Д-Л. Ю. Ф. Мацкевіч

ЖАЛЕ'ЗНІК м. Прас, які награвалі на агні. Жалезнік брасалі ў агонь, а так быў tipac. Індра Красл. ЖАЛЕ'ЗНІЦА, ЖАЛЯЗНГЦА ж. заал. Мядзянка. Жалезніца — гадзіна, яна быстрая, шах у куст — i схавалася. Кіралі Шчуч. Жалязніца ната жаля. Гемзы Шальч. ЖАЛЕ'ЗНЫ, ЗАЛЕ'ЗНЫ, ЗЯЛЕ'ЗНЫ прым. Зроблены з жалеза. Жалезна кураўка— дымар. Старыя Смільгіні Воран. Буду часаць на жалезну шчэтку. Кіралі Шчуч. Барана дзеравяная, а зубы жалезныя. Швэды Вільн. Жалезныя oci. Грыкені Вільн. Бёрда былі залезныя. Парэчча Гродз. Вандзідло залезно. Малахоўцы Бар. Зялезныя дзераўяныя рагі [у баране]. Дзяніскавічы Ганц. У нас зялезныя начоўкі. Асавец Віл. ЖАЛЕ'ЗЫ мн. У выразах: Ганяць у жалезы; у жалезы — рабіць штучнае абсемяненне. Ганялі ў жалезы карову. Куды ты [вядзеш карову], к бугаю? — Да не, у жалезы. Ухвала Круп. ЖАЛЕ'ИКА ж. муз. Жалейка. I Ганэтка чуіць, што ў бані граюць у жалейкі. Кураполле Паст. На жалейку бяруць траву маркоўнік — яна, як свісток. Якубова Рас. ЖАЛЕ'СКА гл. ЖАЛЯ'ЗКА ЖАЛЕ'ТКА ж. Камізэлька. Жалетка—бязрукаўка ў мужчын. Ахрэмаўцы Брасл. Жалетка — біз рукавоў. Янова Рас. ЖАЛЕ'ЦЬ незак. 1. Шкадаваць каго-н. ён нікога не жалеіць. Саланое Віл. / дачка жалеіць мяне. Груздава Паст. V Яна так яго жалела, як сабака палку. Нада жывога жалець, а не мёртвага. Ахрэмаўцы Брасл. 2. Неахвотна аддаваць, скупіцца. Кансеруную банку жалеіш? Саланое Віл. ЖА'ЛІ гл. ЖАЛЬ ЖА'ЛЩЦА незак. 1. Выказваць жальбу, незадаволенасць. Як пачнець жаліцца — i канца німа. Саланое Віл. Ністары naмёр, жаліўся, што галава балела. Валынцы В.-Дзв. Жаліцца ня будзіць каму. Груздава Паст. 2. Скардзіцца на каго-н., што-н. Праўда ці не праўда, a жаліўся пастаянна, што яго пакрыўдзілі. Лісна В.-Дзв. ЖАЛКАВА'ЦЬ незак. Шкадаваць, бедаваць. Ап чым мне жалкаваць? Грыкені Вільн. ЖАЛКНЕ'ЦЬ незак. Жаўцець, жоўкнуць. Без пары пачалі лісты жалкнець. Гемзы Шальч. ЖАЛСУБА ж. 1. Смутак з прычыны чыёй-н. смерці. Памёр бацько, сын носіць жалобу. Міратычы Карэл. 2. Чорнае адзенне, павязка, вуаль i іншае як сімвал смутку. Жалоба — усё чорнае накладаюць. Навасёлкі Свісл. 3. Памінкі. Жалоба была велькая. Граўжышкі Ашм. Сягоння ў нас жалоба, памёр чалавек. Вецярэвічы Пух.; параўн. польск. žałoba тж'. ЖАЛО'БНЫ АБЕ'Т м. абрад. Памінкі. Нябошчыка пахавалі i справілі жалобны абет. Магуны Паст. Пахаваюць i жалобны абет робяць. Быстрыца Астр. Жалобны абет адышоў