Слоўнік беларускай народнай фразеалогіі (1972). Е. С. Мяцельская, Я. М. Камароўскі

тут працэнты будудь, дзе спасьвіў. Пр., Стаўб.. р. Некалі баяліся вучыцяля. Як запіша у чорную ксёнщку, то дабра ні чакай — зг'уры кідай школу. Сав., Стайб. р. ЗАПЛАЦЩЬ ЧОРНАЙ НЯУДЗЯЧНАСЦЮ ка му. Аддзякаваць злом за дабро. Гадавала, гадавала, а ён заплаціў ёй на старасьць чорнай няўдзячнасьцю за яе дабро. Гор., Стаўб. р. Матка іх была харошая-харошая, душу рашла за гэтымі хлопцамі, а доля-то яе была плахаЯ, чорнай няўдзячиасьцю заплацілі дзеці. Глядзела, гадавала, а яны кінулі й павалакліся ў сьвет, кінулі ўсё i павалакліся. Бачыш, як бывая..Сав., Стаўб. р. ЗАПЛЮШЧЫУШЫ (заплюснуўшы) ВОЧЫ. Асудж. 1. Бесеаромна, не адчуваючы сораму. Ужо й ён ідзе, ідзе заплюшчыўшы вочы. Хто яго прасіў, гэтаго чалавека, бес яго тут ні абыйдзяцца. Жац., Стаўб. р. Г'ус (мянушка чалавека) сам пашоў (на бяседу) заплюснуўшы вочы, яго ні прыглашалі. Ліцв., Карм. р. Валачэцда той кульгавы заплюшчыўшы вочы, што яму тут трэба. Сав., Стаўб■ р. 2. Без цяжкасцей, лёгка. Паглядзі, што за курыца! Шэсьць, рублёў то я за яе заплюшчыўшы вочы ўзяла п. I ні таргавалася п нават! Сав., Стаўб. р. Казік заплюшчыўшы вочы зойдзя табе ў той Жацяраў, ён жа тудэю ў школу ходзіць. Талі жа. ЗАПРЭГЧЬІ У ХАМУТ к a го. Здзекавацца з каго, эксплуатавадь каго. Я вам шчыра скажу, што я прапаў бы пры Полыичы. Пры Польшчы мае дзеці былі б вечныя парапкі, памешчык бы Запрох у хамут i век бы пагадяў. А цяпер мае дзеці ўсе вышлі ў людзі, асталася апошняя (дачка) таквеле (толькі) такая. Лоз., Навагр. p. ЗАПУСКАЦЬ (запусціць) РУКУ ў што, к у д ы.. Асудж., абурэн. Прысвойваць што, карыстацца чым незаконна, красді казённае, грамадскае. У нас посьлі вайны старшына такей търоъхват быў, што хацеў, тое й рабіўГ Пр'ьдаў лес, грошы ў кішэню. Хату зрубіў, хату гэту првдаў. Зноў грошы. Стаў руку запускаць i ў калхозный мяшок. I колькі вяровачкі ня віцца, канец будзіць. Рас занусьціў руку ў мяшоў, а тут яго й завізалі. Судзілі. Ляўк., Арш. p. ЗАРАБІЦЬ НА АБАРАНКІ. Гран., паграж. Бьщъ фізічна пакараным, заслужыць пакаранне. От ты ўмінезаробіш-на абаранкі, от заробіш, распусьнік. Раўя., Пух. p. Дасьць маці, заробіця на абаранкі, скарэй падмятайця ў хаці. Жац., Стаўб. p