МЛ. Ісачанкава СЕМАНТЫКА РУСАЛЬНАЙ ТРАДЫЦЫІ Беларуская русальная традыцыя — адзін з нешматлікіх фрагменту архаічнай мадэлі свету, на якую хрысціянства амаль не зрабіла упльгоу. Летпісныя помнікі з XII ст. адлюстроўваюць барацьбу хрысціянскіх прапаведнікаў з язьгчніцкімі русаліямі, i да цяперашняга часу царква не змагла падпарадкаваць традыцыйныя ўяўленні аб русалках кананічнай рэлігіі. Доўгі працэс вывучэння вобраза гэтага персанажа прывёў да супярэчлівых вывадаў: русалкі — гэга дуты людзей, памерлых не сваей смерцю, якіх трэба сцерагчыся, але гэга i добрыя духі расліннасці, што даруюць дождж, ураджай. Станоўчае ў вобразе русалак пачалі ацэньваць ж спрадвечнае, а негатыўнае звязалі з угшывам хрысціянства. Л.М. Вінаградава падкрэсліла адметныя рысы, уласцівыя толькі для гэтага персанажа (малады ўзрост нябожчыкаў, што станавіліся русапкамі, сезонны характар з'яўлення іх на зямлі i інш.)1. Пры аналізе русальнай традыцыі неабходна размяжоўваць міфалагічныя ўяўленні, павер'і аб русалцы i абрады, рытуальныя дзеянні, якія адпраўляюцца з мэтай устанаўлення з ёй кангакту. Аб старажытных каранях русальнай традыцьгі сведчаць захаваныя сакральных знакі, i ў першую чаріу хранонімы, назвы персанажаў, абрадаў, выканаўцаў абрадаў, рытуальных прадметаў, дзеянняў. Назва русалка — самая распаўсюджаная ва ўсходніх славян. Паходзіць яна ад старажытнарускага p y салит, дзе мае некалькі значэнняў: 1. Народная назва свята Пяцідзесятніцы, жое замяніла язычніцкае веснавое свята славянскіх i іншых народаў. 2. Язычніцкія святкаванні Каляд. 3. Абрадавыя гульні ў час названых свят1 2. (Параўнайце сучасны запіс: "Русальна недзеля, ŭix тры: велікодня, на Труйцу i на Рожэство" (Жахавічы Мазырскага 1 Виноградова Л.Н. Мифологический аспект полесской русальной" традиции // Славянский и балканский фольклор. Духовная культура Полесья на общеславянском фоне. М.: Наука, 1986. С.88-135. Там жа гл. спіс літаратуры па пугай тэме; Яна ж. Русальная традиция у болгар и восточнославянских народов: перспективы сопоставительного изучения // Проблеми на българския фолклор. София, 1991. Т. 8. С. 202-208; Яна же. Русалии" на Балканах и у восточных славян: Есть ли элементы сходства // Балканские чтения - 2. Симпозиум по структуре текста М„ 1992; Яна ж. Цветочное имя русалки: Славянские поверья о цветении растений // Этноязыковая и этнокультурная история Восточной Европы. М., 1995. С. 231-259. 2 Словарь русского языка ХІ-ХУП веков. М.: Наука, 1997. Вып.22. С.258; Фасмер М. Этимологический словарь русского языка М.: Прогресс, 1971. Т.З. С
Дадатковыя словы
зяўлення, павері
7 👁