H.M. Бунько, Ю.В. Маліцкі ВАКОЛ СЯЛЯНСКАЙ СЯДЗІБЫ: 3 ГАВОРКІ ВЁСКІ ЗВЯГІ ГАРАДОЦКАГА РАЁНА Тэкст запісаны ад Качанaeaŭ Валянціны Антонаўны 1932 г.н. - карэннай жыхаркі вёскі Звягі Гарадоцкага раёна Віцебскай вобласці. Матэрыял, запісаны з яе слоў, падаецца нам вельмі цікавым i самобытным, Ён выразна адлюстроўвае асаблівасці добра арганізаванага, змястоўнага вуснага маўлення. Неапошнюю ролю ў выбары менавіта гэтага матэрыялу адыгрывае тая акалічнасць, што ён прысвечаны асноўным відам "хатняй еясковай вытворчасці". Вёска Звягі знаходзіцца ў 30 км на паўночны ўсход ад Гарадка. На адміністрацыйнай карце яна не абазначана, бо спачатку ўваходзіла ў склад вялікай вёскі Рамні (Ремні). 3 цягам часу жыхары гэтай часткі Рамнёў пачалі жыць асобна, узнікла i назва новай вёскі - Звягі. Лён Я умею лён сеяць. Черяз плячо - вядро, насыпліш сюды з мішка i пашоў сеіць. Мы ляшылі. Ляшыць ета што. Вот ідут тры, чатырі, пяць старікоў рядком, у плячо. Нада ў дзве жмені: раз во сюды кініш, раз во сюды. I следуюшчій так. А кала паследняга, што б знаць дакуда пасеяна, примерна іду я - дзяўчонка там ці мальчышка какей. Ідзець рядам, ідзець i нагу вот так цяніць, штоб смута была, штоб было відаць. Тады етат ряд кончылі, пасеілі, яшчо вот так заходзюць, абратна так становюцца - вот так i сеюць. Потым узыдзіць, вырасціць. Барануюць апяць на людзях. Палолі, ідзём у какей фартух траву ету, а тады аднесеш дзенібудзь кініш, можа дзе пустое, можа дзе кусток там, дзе камень - туды траву сабіраім. Тады лён браць ілі ціребіць. Лён ціребюць ілі збіраюць. Набірешнабіреш, а тады свяжыш ільном-звязкай. Закруціш, i во сюды паддзеніш i зацяніш. I называлася ета ручэшка, ручэшачка - звязана акуратненька, тут усё роўненька i кладзеш, i кладзеш, i кладзеш. А патом ідзеш - накладзен ряд - i вот так адна к аднэй, адна к аднэй, з етай стораны ставіш i з етай ставіш. Тады сохніць, высахніць. Бывала, што i дожч захваціць - нічога, высах - убіраюць. Дзенібудзь зважываюць, калі какое памішчэніе. А тады прайнік з дравіны. Дравіну выцешыш i дзелыіш прайнік. Яе вот так прарежыш i дзелыіш, штоб ручка была, а тады ее апціребіш, абдзелыіш - ну ручка такая, харашо ўзяцца рукой. А ета, штоб плоская была, нападобе даска, но таўсцей, даской не малацілі. I вот тады кладуць на даску ету ручэшачку. Даску - на што-небудзь, хоць на палу. I малоціш. Патресеш - семя высаплецца на пол ілі разгрябуць, здзелаюць такей, как называўся, ток, плашчадку такую. Здзелаюць чысценька i заталкеш ее нагам, штоб было плотна. Тады сабіраюць, дыляць, штоб яно было чысценькае, на вецер: ачышчаюць, ветраць. Мякіна ета адлітаіць, яно цяжолінькае, сыплецца сшьна харашо прымерна ва што-небудзь. Семя ета берягуць, штоб на следуюшчій
17 👁