Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

даж. Нема у его ничога на прадане. Серж., СРБП, 98; Лучыцы Маз. ПРАДУ'МНЫ дзеепрым. Які патрабуе многа думаць аб чым-н. Соснився мне, мой сын, сон дивный, прадивный, думный, прадумный. Рам., БС, III, 358; Hiсімкавічы Par. ПРАЖ Э'РНУЦЬ (прожернути) зак. Прагна з'есці. Проклятый цмок из мора выплывая, хоча царэвну прожернути. Рам., БС, I—II, 370; Перарост Гом. ПРАЗВАДЗГЦЕЛКА (прозводителка) ж. Спакусніца. Девчоночка прозводителка была — молойчика у солдаты отдала. Рам., БС, I—II, 78; Перарост Гом. ПРАЗНУСЦГЦЬ (прознустить) зак. Збянтэжыць, спакусіць. Тогды став клопотать етый самый лукавый, шчоб як убратца туды к им и прознустить их. Рам., БС, IV, 2; Вылеў Гом. ПРАЗНУШЧА'ЦЬ (прознущать) незак. Падбухторваць, падгаворваць. Мене батька прознущав, щоб ету девку ўзяв. Рам., БС, I—II, 40; Гом. ПРАЗО'РНЫ (прозорный) прым. Падзорны. Цар той вышов на двор, глянув у прозорную трубу и спужався, шчо нема яму силы, нема ў яго стольки войськи. Рам., БС, III, 183; Гарадзец Раг. ПРАКАВЕ'ТАШНЫ прым. Векавечны. / прызнацца — здзівіўся: вакол — густы, пракаветашны бор, на дварэ — чорная, як сажа, ноч i сярод усяго гэтага аднаадзінюсенькая дзяўчынка, амаль дз'щя, з клуначкам за плячыма. Сач., БРВ, 51. Параўн. пр а к а в е т ны ў 1 знач. ПРАКАВЕ'ТНЫ прым. 1. Тое, што п р а к а в е т а ш н ы. Вялікі страх смерці канчаткова заглушыў у ёй маленькі, выдуманы яшчэ з дзяцінства лясны страх, i яны, перайшоўшы шашу, апынуліся ў густым пракаветным бары. Саб., БАС, 164. 2. перан. Старадаўні. Ён шамаціць паперамі i раз-пораз акідвае наведвальнікаў хуткім позіркам з-пад пракаветных, перавязаных ніткамі акуляраў. Нав., ТЮ, 185. ГІРАКАРА'СКАЦЦА зак. Пранікнуць, прабрацца. Калі ставілі яе [хату], сам Халімон не злазіў з рыштаванняў — гэтак прыпускаў в углы i пазы, гэтак імшыў, што ў самую лютую зіму ніякі холад не пракараскаецца. Саб., ЗПД, 19. ПРАКУРО'РШ А ж. Жонка пракурора. Сярожа, а мае вучні не будуць мяне баяцца, калі я выйду за цябе замуж? Я ж тады стану пракуроршай. Мак., К, 162. ПРА'ЛА (прало) н. Прасніца. И кур из конопли повыпуджаю, А бел кужель, я в прало посаджу. Радч., ГНП, 229; Гом. ПРАЛ Е'ХНАЧКА (пролехначко) ж. ласк, пралеска. Ганначка, пралехначко, пропи хоть одну чарочку, гэто ж салодкая. Шэйн, III, 387; Ельск. ПРАЛІВА'НЕЙКА (проливаньика) н. памянш.-ласк. плач, праліццё слёз. Змутусилися вочиньки От слезного проливаньика. Эр., СНО, 21; Гом. ПРАЛІЗНУ'ЦЬ зак. Праткнуць наскрозь языком. Мы баімся кузні адчыніць, а ты вазьмі трое дзвярэй пралізні, у цябе язык большы, дык мы табе яго на язык пасадзім i цягні сабе. ЧК, I, 71; Рудня Чач. ПРА'ЛУШ КА ж. памянш. прасніца. Дак пралушку под лавушку, вератенцо на лавишки. Рам., БС, I—II, 198; Гом. ПРА'ЛЬЕЙКА ж. ласк, папрадуха. Узрынь, узрынь, тонка пральейка, Тонка пральейка, густа тканьейка, Што тоненька прала, гусценька ткала. ЗП, 145; Дзякавічы Маз. ПРАМ АВАЦЬ незак. Ісці напрамкі, напрасткі. Ой i старшыня нечага да нас прамуе. Мак., К, 13. Параўн. п р а с т а в а ц ь. ПРАМ АДЗЕ'ЦЬ зак. Мадзець (жыць у цяжкіх умовах) пэўны час. Яшчэ год які прамадзеем, а там i нашы вернуцца. Сач., Д