І коціцца і валіцца. Устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны (1972). Г. Ф. Юрчанка

точкі — айдзе днюіць, айдзе начуіць. Дайшлі ды пасьледніга, a ўсё з-зы чаго? — ціріз гультайства. Узмацн. Падахадзіць да ручкі (канца, точкі, паследняга). Ці вы тута пыдыхадзілі да ручкі, ці йшчэ троху варушыціся? Твае адны пыдыхадзілі ды кынца, адною грязьзю зырасьлі кругом ны сажынь. Hi рукою, ні нагою ні шывяльнуць — так пыдыхадзілі да точкі. Скора пыдаходзюць ды пасьледніга,— нада ж так людзям пупускацца. Дахадзіць да сазнанія. Рабіцца зразумелым. Табе трудна даходзіць ды сызнанія, асобінна есьлі пынімаць ня хочыш нікога i нічога. Зак. Дайціць да сазнанія. Ці дайшло табе ды сызнанія, што пыра пы-чылавечыскі пычынаць жыць. Дахадзіць да толку. 1. Пачынаць разумець сэнс. Ці стала яму троху дыхадзщь да толку, кылі рустулкувалі? 2. Рабіцца нармалъным, привычным. Як твае дзялы, ці даходзюць троху да толку? Зак. Дайціць да толку. 1. Ніяк ня мог да толку дайцщь, што к чаму. 2. Ш знаю, ці дайдзіць калі ў іх жызьні да толку. Дахадзіць сваім вумом (розумам, галавою). Дабірацца да сэнсу самастойна. Мне пыцсказывыць було некыму, ды ўсяго прішлося дыхадзіць сваім вумом. Цяперя ты сам хызяін, дыхадзі ды ўсяго сваім розумым, толька я ны тваём месьці абгыдаў ба пацьцёлка ат ведымныя каровы. A ніхай даходзюць сваёю гылавою, ужо ні малінькія. Зак. Дайціць сваім вумом (розумам, галавою). Ну што, ўсё-тыкі дайшоў сваім вумом? — во так усігда нада. Луччы, як дойдуць сваім розумым, скарей жыць наўчуцца. Ныўряд, ці пытказывыў яму хто, відна, сваёю гылавою дайшоў. Узмацн. Падахадзіць сваім вумом (розумам, галавою). Каб пыдыхадзілі сваім вумом, тады б я хваліў, а што нехта пыцскажыць — ета ня дзела. Айдзе яны пыдаходзюць сваім розумым, калі іх ня ўчылі думыць. Раз пыдыхадзші сваёю гылавою, то й ладна. Дацца духу. Вельмі стаміцца. Так ужо даліся духу лі мылацілкі, чуць дывылакліся, Выхыдзіш што ці ня выхыдзіш, a духу дасіся. Незак., адзінк. Давацца духу. Лупаткыю дзень пымыхаць — даесься духу. Я ні стаў ба так дывацца духу, самі могуць зьдзелыць, яшчэ ня зломкі. Дацца ў знакі (знак). Вельмі намучыць. Дылася мне ў знакі летышнія пінька: цігаў холыдым, апшаснуўся