Традыцыйным для гарачых страў беларускай народнай кухні з'яўляецца выкарыстанне грыбоў у выглядзе падкалот ці полівак, мачанак, каш. У адрозненне ад рускага ці іншых кулінарных спосабаў гатавання беларускія кухары часцей ужывалі грыбы ў сушаным выглядзе. Гэта i зразумела: Беларусь спрадвеку была лясным краем, вельмі багатым на грыбы лепшых, найбольш каштоўных гатункаў — такіх, як баравікі, асавікі i іншыя. Іх сушылі, імі з ахвотай харчаваліся, вялікую колькасць збывалі на грошы ці на падаткі. Не дзіва, што беларусам была добра вядомая ўласцівасць баравікоў у сушаным выглядзе ўзмацняць свой непаўторны водар, за які ён так высока цэніцца. Была вельмі шырокая магчымасць выбару найлепшых грыбоў — вось адсюль, відаць, i традыцыйнасць у іх выкарыстанні. Хочацца прыгадаць тут, што ва ўраджайныя гады баравікі, асавікі вазілі вазамі, a ўсе іншыя страўныя грыбы некаторыя збіралі на воз віламі. (Іх за такі спосаб збірання грыбоў папракалі, з іх жартавалі, што не маглі назбіраць баравікоў) Асаблівасцю гатавання тут было досыць шырокае выкарыстанне «кіслі» з дзежкі, квасу, капуснага або бурачнага расолу. Відаць, гарачыя грыбныя стравы павінны былі быць падкісленымі (вядома, на смак). Поліўкі i мачанкі гатавалі поснымі ці зтлушчамі; часам да іх дадавалі мяса або вяндліну, каўбасу хагняга прыгагавання, чым значна павышалі каларыйнасць i смакавыя якасці страў. Яшчэ адной асаблівасцю беларускай грыбной кухні з'яўляецца шырокае выкарыстанне грыбоў у здробненым выглядзе. Іх вараць або тушаць, дадаючы цыбулю i спецыі, часам смажаць, a потым рэжуць ці здрабняюць на мясарэзцы. Так гатуюць начынку для бульбяных піражкоў i зразаў, катлет, камоў або калдуноў. У гэтым плане цяжка адрозніць беларускую кухню ад літоўскай, дзе таксама шырока распаўсюджана здрабненне грыбоў пры гатаванні ежы. Смажаныя піражкі, камы, калдуны i іншыя стравы з грыбной начынкай па традыцыйных правілах абавязкова яшчэ тушаць у печы. Доўгае — часта ад самай раніцы аж да абеду — вытрымліванне страў у гарачай печы таксама, відаць, апраўдвала сябе, бо за гэты час грыбы (ежа наогул «цяжкая» для засваення) управалі, станавіліся больш мяккімі, здатнымі для стрававання. Toe ж самае трэба сказаць аб прыгатаванні каш з грыбамі, іх гатавалі звычайна з круглых або сечаных ячных круп. Выкарыстанне варыстай печы адбілася i на шырокім, галоўным чынам сезонным, ужыванні тушаных грыбоў. Але i ўзімку, асабліва ў «посныя» дні, гаспадыні частавалі сваіх сямейных тушанымі стравамі з сушаных, папярэдне вымачаных грыбоў. Г эта былі звычайна гарачыя стравы. Добра «патаміўшыся» ў печы, яны падаваліся да стала смачныя, у духмянай пары, разам з бульбай — «сухапаркай», «цаліўнікамі», іншым гарнірам, хлебам. Вельмі часта грыбы ядуць проста варанымі або смажанымі — гэта, вядома, таксама часцей сезоннае ўжыванне свежых, толькі што сабраных грыбоу У адных выпадках грыбы смажаць «на сухой патэльні» ва ўласным
Дадатковыя словы
зяўляецца
2 👁