ПРАДМОВА Праца над «Фразеалагічным слоўнікам гаворак Гродзеншчыны» пачалася ў 1980 годзе. На першым часе ставілася мэта сабраць з жывога дыялектнага маўлення неўласцівыя літаратурнай мове выразы і падаць іх у слоўніку дыферэнцыйнага тыпу. Такі слоўнік быў створаны і апублікаваны ў 2000 годзе (гл. СДФГ). Далейшае збіранне матэрыялу ўсё больш пераконвала, што дыферэнцыйны матэрыял адлюстроўвае толькі частку фразеалагічнага складу. Ён, хоць і арыгінальны, свежы, але ўсё-такі штучна выхаплены з агульнага дыялектнага фразеалагічнага фонду. Для навукі ў абласным слоўніку важна паказаць фразеалагізмы ва ўсёй іх паўнаце, як цэласную сістэму. Па гэтай прычыне быў узяты далейшы кірунак на стварэнне адносна поўнага фразеалагічнага слоўніка. У палявых умовах занатоўваліся ўсе фразеалагізмы: і ўласна дыялектныя, і агульнанародныя, вядомыя літаратурнай мове. У пошуках характару навуковага даведніка канчаткова акрэслілася мэта скласці зводны слоўнік, які ўвабраў бы не толькі ўласныя палявыя запісы, але і фразеалагізмы, апублікаваныя ў розных крыніцах іншымі аўтарамі. Але ўсё ж асновай, пераважнай часткай слоўніка выступаюць фразеалагізмы, сабраныя непасрэдна намі з жывога маўлення жыхароў шматлікіх рэгіёнаў Гродзеншчыны. За сорак гадоў збіральніцкай працы давялося сустрэцца і пагутарыць з сотнямі людзей рознага ўзросту. Найлепшыя вынікі давалі гутаркі з пажылымі і старэнькімі інфармантамі – бабулямі і дзядулямі, якія з малаком маці ўвабралі родную гаворку і пранеслі яе ў чыстым выглядзе на працягу ўсяго жыцця. Гэтыя людзі не толькі носьбіты натуральнай народнай мовы, але і жывая гісторыя, сувязныя паміж мінулым і сучасным. Яны добра памяталі і маглі многа апавядаць пра тое, як жылося ў розныя гістарычныя перыяды: да Другой сусветнай вайны – «за польскім», непасрэдна перад вайной – «за першымі саветамі», у часе вайны – «за немцам», пасля вайны – «за другімі саветамі». Многія з іх ужо адышлі ў іншы свет, і Слоўнік з'яўляецца свайго роду помнікам гэтым людзям, надпісы для якога пакінулі яны самі ў выглядзе фразеалагізмаў і выказванняў- цытатаў на сваёй мясцовай гаворцы. Гэта помнік, які засведчыў беларускую афарыстычную мову Гродзеншчыны другой паловы ХХ стагоддзя (сёння моўная сітуацыя істотна змяняецца, стала іншай, чым нават у часе дваццацігадовай даўніны). Са Слоўніка можна чэрпаць інфармацыю пра культуру, побыт, працу і адпачынак нашых нядаўніх продкаў, якія сталі грунтам для развіцця новых пакаленняў у ХХІ стагоддзі. Хочацца ўспомніць добрым словам асобаў-збіральнікаў, якія сталі для мяне ўзорам дзейнасці, настаўнікамі ў вывучэнні беларускіх гаворак. Міхал Федароўскі – постаць легендарная, магутная! Ён больш чым трыццаць гадоў свайго жыцця прысвяціў вывучэнню быту, культуры, мовы Гродзеншчыны. Прыкладна сто гадоў таму, у другой палове ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя, ён сабраў велізарную калекцыю фразеалагізмаў, прыказак, розных выслоўяў на абшарах Гродзенска-Беластоцкага рэгіёну, якая адлюстравана ў кнігах яго шматтомнай працы «Люд беларускі». Таццяна Філіпаўна Сцяшковіч, вядомы даследчык гаворак Гродзеншчыны, дапамагла мне адчуць прыгажосць беларускага дыялектнага слова. Іван Якаўлевіч Лепешаў, Прафесар з вялікай літары, абудзіў успрыманне чароўнасці навуковай справы. Прафесар Фёдар Міхайлавіч Янкоўскі, шчыры патрыёт і шанавальнік беларускай мовы, адкрыў перада мной незвычайнае багацце народнай фразеалогіі. Я нізка схіляю галаву перад гэтымі вялікімі філолагамі, без іх навуковага і духоўнага ўплыву наўрад ці адбыўся б гэты слоўнік