Ад дзеяслова "осеоитза i утвораны оыу дзеяслоу освоитеатися} які V 1 ** ў заканамерка адлюстроўваецца ў беларускім асвойтвацца. Дзеясловы, паўторна ўтвораныя ад назоўнікаў на -тва, зафіксаваны ў старажытнарускай мове: бритзити ад' бритва, паствити, испаствити ад паства. Апошні дзеяслоў, дарэчы, захаваўся i ў беларускай мове (пасвіць). Дзеяслоў асвойтвациа па акалсгіі з шматлікімі дзеясловамі, у якіх r ' J » 9 ~ -ва- было адзнакай незакокчанага віду, стаў успрыймацца як дзеяслоў r л %/ 7 %J J X V такога тьшу, ад якога закончаны від утвооаны шляхам адкідвання -в-: %/ ' 1 асвойтайца. J J Так у беларускай мове i ўтварылася пара блізкіх па значэнню дзеясловаў — асвоіцца i асвойтацца. Тэндзнцыя да размежаванмя значэнгеЗусім магчыма, няу асеойтацца «прывыкнуць» i асвощца «налажыцца» дае прыклад мантычнага выкарыстання словаўтваральнага дублету, што яна мае пэўныя падставы ў старажытным выкарыстанні слова *освойтва, калі яко мела значэнне «поывычка, прыззычаенке». X * — А. Я. СУПРУН ИЗ ЛЕКСИКИ ГОВОРА СЕЛА РОВБИЦК ПРУЖАНСКОГО РАЙОНА БРЕСТСКОЙ ОБЛАСТИ (III) 1 ДАКЛАД'АЦИСА (дакладацца) несс-в. Притворяться; кривляться. Яму ни забалёло, ано вон так дакладаецца. Дакладаўса, дакладаўса, а посьлей стаў плакаци. ДАКЛ'АДЫ только мн. Притворство: кривлянье. Я й глидзёци ни хачу на яго даклады. ДУБАЛЬТАВТАЦИ (дубальтаваць) нессв. Повторять одно и то же. Дубальтавала вана яму, а вон к слухаци пра гзтэ ни хочэ. ДУЧ'АЙ м. Отверстие в верхнем жернове для насыпанкя зерна. Ни г о Г о г V насыпай поуыы дучан жыта, оо цяшко жорыа и я гну ни. ДЫЛЬ м. Деревянный брус толщиной в 10—13 см. 3 аднаё калотки выразали аж пядь дылёў. Ж'АБИЦИСА (жабіцца) несов. Ломаться на месте перегиба. Гнули г ў аоады, а ваны начали жаоицкса, мусит, доорэ ни атпарылиса у парницы. ЖАМАРВА ж. только ед. О группе беспокойных детей. Дзе тут будзе парадок у хаци: свае жамарвы поўна хата, яшчз й чужые ианаходзят. ЖМУР'Э только ми. Прынёс бутэлку вады з рова, а там поўно жмуроу, аж кишыт. ЗАГАДЗЁУ нареч. Заблаговременно, заранее. Я табё загадзёў кажу, шчо ниц з гзтаго ни будзе. Ж'УИКА ж. Жвачка. Карова наша, мусит, захварэла, бо стайит и жуйки ни жуё. ЗАДЗЁРЫ только мн. Заусеницы. Такие задзёры на руках, шчо й ни магу кошык бульвы набраци. ЗАЗДР'ОНЫ. -а, -э. Жадный, завистливый. Як ано багаты, то й заг V здроны: куп прымеу, то ўвэсь сьвёт захапиу бы. ЗАКАЛЁННЫ, -а, -э. Злой, жестокий; упрямый. Вон з малёнькаго * оыу таки закаленны, як напастане, то мусит зраоици па-сзояму. З'АКЛО ср. Затока. У гэтум заклави заўшэ рыба добрэ ловицца. ЗАП/ЕНЬЛИВЫ, -а, -з. Норовистый. У манё самого кались была кабыла зацёньлива. ЗЖПАЦИ (зёпаць) кесоз. Еле дышать, широко раскрывать рот, судорожно хватая воздух. Вон ужэ хутко ўмрэ, бо ўжэ лёць зёпае. 1 Материалы этой статьи являются продолжением материалов, опубликованных под тем же названием в «Вестнике Б ГУ», серия IV
Дадатковыя словы
асвойтвацйа, бўдзе, бўльвы, дакладациса, дучай, жабициса, жмурэ, жуика, жуйкй, заздроны, закло, запіеньливы, захапйў, кажў, калйсь, магў, стаййт, хўтко
12 👁