гняздо (бусла) - буслоўка, журавель (у студні) - вагавіла,
камень (пясчаны) - пескавік, пузыр (мачавы) - мачавік,
(пакой для наведвальнікаў) - пачакальня, аладка (бульбяная)
- булъбовік, блін (на содзе) - соднік, пернік (грэцкі) -
грачанік, (мядовы) - мядовік, мядоўнік, ежа (смачная) -
наедак, кавалак (недаедзенага хлеба) - кусанік, жыта
(яравое) - ярушка, настойка (з траў) - травянка,
(рабінавая) - рабінаўка.
У параўнанні з нарматьіўнай мовай беларускія народныя
гаворкі захоўваюць болъшы запас аднаслоўных лексем не
толькі ca значэннем прадметнасці i якасці, але i дзеянняў.
Сярод спецы ф ічны х ды ялект ы зм аў гэт ага т ыпу
адрозніваюцца тры асноўныя групы.
Першую групу складаюць дыялектныя аднаслоўныя
дзеясловы, замест двухслоўных спалучэнняў беларускай
літаратурнай мовы, у якіх замест дзеяслоўных форм
канкрэтызуецца неадушаўлёнымі назвамі: біць (рэмнем) —
дзяжыць, вітацца (за руку) — рукацца, выдраць (за волосы)
- вычубіцъ, вымыцца (у лазні) - выбаніцца, выселіць (я
суседства) - высуседзіць, ганяць (платы) - плытагоніць,
заправіць (страву) - прысмачыць, здзіраць (лыка) — луціць,
змазаць (дзёгцем) - падзёгліць, знасіць (абутак) - абасець,
збасець, зрабіць (скляпенне) - саскляпіць, надраць (бульбу
на тарцы) - натарыць, (за чуб) - адчубіць, налажыць (саюзкі
на боты, чаравікі) - абсаюзіць, нарабіць (дзірак) -
надзіркаваць, пабяліць (вапнай) - абвапніць, пажлукціць
(бялізну) - пазаліць, пакалоць (дровы) - папаленіць, парасці
(травой) - затравець, прыварыць (сталь) - высталіць,
прыправіць (страву) - засмачыць, святкаваць (май - свята)
- маяваць, скласці (сена ў капну) - скапіць, скрэбці (бульбу)
- лысіць, страціцъ (на ласункі) - праласаваць, узяцъ (за
каўнер) - закаўнерыць, упрыгожыць (кветкамі) - заквеціць,
ускапаць (канаву) усканавіць, устанавіцъ (дно ў бочку) -
задніць (столь) - засталяваць.шыць (шапкі) - шапашнічаць.
Да другой групы належаць аднаслоўныя народна-
гутарковыя дзеясловы, якім у нарматыўнай мове адпаведаюць
спалучэнні: дзеяслоў + адушаўлёная назва: гнаць (сабакам
5 👁