ч UVODNAJE SŁOVA * Hety słoŭnik układaŭsia ŭ alfabetnym paradku pavodla miascovaj havorki, jakaja vyjaŭlajecca ŭ charakternaj vymovie niekatarych hałosnych hukaŭ, a mienavitta: Kali nacisk u słovie papadaje na hałosnyja huki — e, i, o, u, y, dyk u pieršym składzie pierad naciskam paśla miakkich zyčnych zamiesta nienacisknych о i e čujecca a, prykłady: jełka — jałovy, lon — lany, sićły — siało, bieły — bialić. Ale ŭ druhim i dalejšych składoch pierad naciskam i ŭsich składoch paśla nacisku zamiesta nienacisknych о, e čujecca nievyrazny huk niby 1, niby a, ale z bolšaj pieravahaj na 1, prykłady: zilinavaty (zialanavaty), lisavik (lasavik), viracienca (viaracienca), vosiń (vosiań), tysiča (tysiača), achopliny (achoplany). Ale, Ы і nacisk u słovie papadaje na hałosny *k a, dyk i ŭ pieršym składzie pierad naciskam paśla miakkich zyčnych zamiesta nienacisknych о i e, čujecca nievyrazny huk nito i nito a z bolšaj pieravahaj na i, prykłady: zimla (ziamla), sistra (siastra), nima, (niama), visna (viasna). Kožnaje zahałovačnaje słova ŭ słoŭniku, aprača adnaskładovych, adznačana naciskam; da kožnaha słova dadziena tałmačeńnie ŭ litaraturnaj movie; da kožnaha słova dany prykładny skaz u miascovaj vymovie. Pry kožnym zahałovačnym słovie pakazana čaścina movy; dzie vykaz składajecca z dvuch ci bolej słoŭ, tam čaściny movy nie pakazany. Skłanialnyja słovy zapisany ŭ nazoŭnym i rodnym skłonach. Słovy ŭ rodnym skłonie poŭnaściŭ zapisany tolki tady, kali А. Наг. — Ales Harun. Čas. — Čaścinka. Dap. sł. — Dapamožnaje słova. Dz. nz. — Dziejasłoŭ niezakončanaha tryvańnia. Dz. z. — Dziejasłoŭ zakončanaha tryvańnia. Fal. Dzic. — Falklor. Dziciacy. Fal. Kaz. — Falklor. Kazka. Fal. Klon. — Falklor. Klonka. Fal. Łaj. — Falklor. Łajanka. Fal. Pieś. — Falklor. Pieśnia. Fal. Pryk. — Falklor. Prykazka. al. Var. — Falklor. Varažba. Fal. Vinš. — Falklor. Vinšavańnie. Fal. Zab. — Falklor. Zababon. Fal. Zah. — Falklor. Zahadka. Fal. Zam. — Falklor. Zamova. Fal. žar. — Falklor. žart. F. Bah. — Francišak Bahuševič. F. Kal. — F. Kalinka. jany roźniacca ad nazoŭnaha, prykładam: cisła, ciasły; vosim, vaśmi; jina, jaje. A kali słovy ŭ rodnym skłonie tolki častkova roźniacca ad nazoŭnaha, tady zamiesta niaźmiennaj častki słova stavicca tilda dy tyja składy, dzie adbyłasia źmiena, prykłady: pamiało, ўmiła; dobry, ўгaha; čatyry, ўгoch. Dziejasłovy zapisany ŭ nieaznačalnaj chormie i pieršaj asobie mužčynskaha rodu prošłaha času. Dziejasłovy ŭ prošłym časie poŭnaściu pišucca tolki tady, kali jany roźniacca ad napisańnia nieaznačalnaj chormy, prykłady: piačy, piok; prahčysia, prohsia. A kali słovy ŭ prošłym časie tolki častkova roźniacca ad nieaznačalnaj chormy dziejasłova, tady zamiesta prapuščanaj častki słova pišacca ryska dy tyja składy, dzie adbyłasia źmiena, prykładam: pirahlidać, ўdaŭ; abnadzicca, ўdziŭsia. Časami, kali hetaha vymahaje sens vykazu, chorma dziejasłova mužčynskaha rodu zamianiajecca chormaj žanočaha ci nijakaha rodu, prykładam: acialicca, ўłasia; sobić, ўła. Słovy schodnyja pa napisańni i pa vymovie, ale roznyja pa značeńniu, aznačajucca rymskimi ličbami, prykładam: Kasa I, Naz. Zaplecienyja vałasy. Maryla placie kasu. Kasa II, ўsў Naz. Pryłada kasić travu. Tata klipaja kasu. Roznyja značeńni słova addzialajucea adno ad druhoha arabskimi ličbami, prykładam: Abarvać, ўvaŭ. 1) Vyrvać travu z kareńniem. Abarvicia, dzietki, pyrnik na hradach. 2) Abarvać nitki na anučy. Abarvi, dačuška, kreŭzy na cadziłca. SKAROTY Jad. š. — Jadvihin 5. J. Koł. — Jakub Kołas. J. Kup. — Janka Kupała. J. Łuč. — Janka Łučyna. K. Kal. — Kastuś Kalinoŭski. K. Krap. — Kandrat Krapiva. Kl. — Kličnik. Lič. — Ličebnik. M. r. — MužČynski rod. Naz. — Nazoŭnik. N. r. — Nijaki rod. Pan. Jihr. — Panskaje Jihryšča. P. Trus. — Paŭluk Trus. Prm. — Prymietnik. Prn. — Prynazoŭnik. Prs. — Prysłoŭje. St. Uł. — Stary Ułas. Zajm. — Zajmieńnik. ZłČ. - Złučnik. ž. r. — žanočy rod
Дадатковыя словы
raha, roch
15 👁