Г. Ф. Юрчанка НЕКАТОРЫЯ ЛЕКСІЧНЫЯ ТРУПЫ Ў ГАВОРЦЫ МСЦХСЛАЎШЧЫНЫ Пададзеная тут лексіка занатавана на Мсціслаўшчыне, пераважна ў вёсках Чырванагорскага сельсавета. Падзыўныя i пабуджальныя воклічы i выгукі (III трупа) запісаны толькі ў адной вёсцы Кудрычы. ЛЕКСІЧНАЕ ГНЯЗДО 3 БАЗАВЫМ ДЗЕЯСЛОВАМ П Е Р Ц Ь Гэты дзеяслоў ужываецца досыць шырока ў розных значэннях i дае шматлікія прэфіксальныя дэрывацыйныя ўтварэнні. Для самога дзеяслова выяўлены наступныя значэнні. ПЕРЦЬ незак. 1. Перці, напіраць, сунуць з сілай, груба. Погріб тынковыный, правыя стырына пычыла атЧжджаць, нешта прець ны яе. Нашто табе перць сюды кол, каб хто прабіўся ны яго. Кылячкі слабінькія, а вы пріцё сы ўсяе сілы жэрдзя, рузлумаіця ўсё чыста. 2. Перамяшчаць з вялікай энергіяй. Пёрлі na ношкі травы, чуць ні ды зямлі гнуліся. Вун пруць вазы, аж коні стогнуць. Дзяржыць, дзяржыць пагоду, а тады як возьміцца перць — неба зь зямлёю мішаіцца. Во ўжо судкі пёрла, ды вады нільзя було дыбрацца. Я цябе знаіш як буду перць ат'етуль, толька ты ні ўгамуйся. 3. Рухацца з імпэтам. Пёрлі некуды ў тэй бок пряма пы пахыці. Відзім, прёць вогірь} каноплі трішчаць пыд ныгамі. Гляджу: пруць ны калёсых ціріс кусты, як там тэя каткі цэлы астиліся. 4. перан. груб. Даваць. Нашто ты мне преш яблыкі, куды я іх вазьму. На свой двор ні глядзіць, прець усё дычким. 5. перан. Красці. Аттуля яны пёрлі, што пуд руку пупыдалыся: i аполкі, i доскі, i палкі ладныя — усё. 6. перан. груб, узмацн. Есці. Та
Дадатковыя словы
астйліся, атетуль, дычкйм, ўгамўйся
4 👁