САМ займ. 1. Сам, ніхто іншы. А ўжэ той цар сам умер, да эты его сын, шо то браў эту жонку, да ўжэ застужу царствоваць (з казкі). Бярэжцы, Зашчэпіць у клецё, а сам пошоў гуляць. М. Малешава. От хлопец эты ек поедзе ўжэ куда, то му ўжэ самі пропадом. Пагост. Вубірай сама, а не му. Луткі. Два палцы отпалі саміе, не одрэзалі. Сямігосцічы. Я, дзеткі, сам не знаю. Там жа. Екіе мі самі, такіе ŭ сані (прыказка). Там жа. Не чорт 'бацька пхаў, а сам упаў (прымаўка). Там жа. 2. Толькі адзін. Я ўсе сама, сама ў хаці, ек пень. Хачэнь. Она сама, сама жыве, a ў ее ŭ сыны, ŭ дзве дочкі. Там жа. Пошлі бацько i мацер на роботу, а маленькая дзевочка дома осталаса самая, побачыла, шо нема нікого ў хаці, i давай планом плакаць. М. Малешава. Ей нема дзеда, дак вона сама гібее ў хаці. Там жа. Бацько сам (жыве), маці у мёрла. Там жа. Самые соценные узелі, а рубле покінулі. Запясочча. Бачыў, сколько вусенеў? Сама вусень. Цераблічы. Другі раз не будзе сама ходзіць по ягоды, воўка побоіцца. Бярэжцы. Ек поюць, то я помогаю, а самой, то не хочэцца. Альпень. Мой мілой жэніцца з другою, а я остаюса ж сама (з песні). Сямурадцы. Памяти, с а м е н ь к і, с а м ё н е ч к i, с а муле н ь к i. А жонка одна саменька. Альшаны. Я вас покіну тут саменьку. Бярэжцы. Еж саменька, не трэбо даваць з роціка. Сямігосцічы. А вон саменечкі ў курэне буў. Пагост. Самуленькую кінулі, седзіць вона, ек орол. Луткі. А С а м-н асам. Зусім адзін. Сам-насам воўк не возьме дзіка. Цераблічы. С ам по собе. Адвольна, незалежна ні ад каго. На хвоі сам по собе коўтун такі вуросце. Хачэнь. Самі по собе жывом. Луткі. Саме по собе усходзіласо: блісковіца, грымота стала. Дварэц. У курной хаці комін буў сам по собе. Хотамель. С ам с о б е. Адзін, без нікога, самастойна. Хай бу самі собе елі дзеці. Запясочча. Вона сама собе кажэ: «Дзеніс не Дзеніс, ну не Дзенісова смерць» (з казкі). В. Малешава. Сам собе муркочэ. Кароцічы. САМЕТД м. Дрэва, якое не дае насення. Е ж берэзіна самец, на ей пупошкі. Цераблічы. САМГЦА ж. 1. Самка. А саміц було штук чотыры забітых (пра ваўчыц). Сямігосцічы. Саміца була здорова, удвох неслі. Мачуль. 2. Кароткае бярвенца ў прасценку паміж вокнамі. Между окнамі кладуць саміцу. Аздамічы. Памянш. с а м [ н к а. Хотамель. И
2 👁