халябнічак 259 хамуці'на хаЛЯбнІчаК-ЧКЯ, п р е д л. и з в а т. - ч к у, м., о б ла ет — меЛКИЙ леСОК. Прышч. в. Росл.(Дсл. 953) ХаЛІМОН-ОНЯ, п р ед л.-О Н у, зват.— O H e —Филемон. Нсл. 675. халява-вы-ве, ж. 1. голенище сапога. Гсл.; Ар.; Растсл.; Прыгунова Cip. (Ксл.); Шсл.; Вят., Воет. (Даль); Дел. 953. Халявы парваліся ў ботах. Ст. Дурны, як халява. Ст. Халявы ад ботаў ЦЭЛЫЯ. Красьн. (Дел. 2. перен., п р езр.— рОТ, ГОрЛО. Нсл. 682. Халяву сваю распусьціўшы, крычыць. Нсл. 3. гордость, Нсл. 682. чванство, спесь. У халяву ўступіў. Нсл. халявіна-ны-чс—одно голенище. Ксл. Парвалася халявіна. Іванск. Чаш. (Ксл.) халявісты, -тая-тае, презр. о р т у 1. широкий, неуклюжий(рот). Нсл. 682. Халявісты рот. Нсл. Халавістыя грыбы. Нсл. 2. презр. о р т у, гу б а х— ШИрОКИЙ, НеуКЛЮЖИЙ (р о т). Нсл. 682. Халявісты рот. Нсл. Халявістыя грыбы. Нсл. халяўка-vкі-ўцы, 1. ум ен ы и. к халява" с т е м и ж е зн а ч. Ар.; Дел. 953. 2. короткое голенище в женской обуви. Шсл. На гузіках пашыла халяўкі. Ст. Даўгія V тваіх чаравіках халяўкі. Ст. халяўны-ная-нае— кожевенный товар, приготовленный для голенищ. Шсл. — "халява ". Мне трэба дасупаць халаўнага тавару на боты. Слопішча Шацк. (Шсл.) х?а\т\стъ\-тая-тае—с длинными голенищами(об обуви). Гэта быў высокі мужчына V чорным кажушку i вялікіх халявістых ботах. Дзьве Душы, 161. халіба-бы-бс, ж.—мерзость. Ксл. Халіба ты! Беліца Сян. (Ксл.) ХаЛІМОН-ОНЯ, п редл.-O H V, зва т.-О Н е—ФиЛИМОН. Нсл. 675. халімон-оня, п р е д л.- о н е, м.— хоровод. Бяльсл. Д а в а й ц е, д з е ў к і, б у д з е м г у л я ць у Х а л І М О Н а. Хведараўка Краснап.(Бяльсл.) халіпа,—см. п о д ха л е п а. халіморны, -ная-нае—в е т р е н н ы й (л е г к о м ы с л ен н ы й, н е п о с т о я н н ы й, С.), б е ш енны й. Нсл. 675. Бегае, як халіморны. Нсл. халіпа—м о к р а я мя тел ь. Дел. 953. халтамавГты-тая-тае, о б ла ет.—д у р а к о ваты й. Дел. 953. Баба рахманая, але троху халтамавітая. Дел. халуга-гг/-рзе, ж 1. в етхая и зб а. Нсл. 675. Жыву V сваей халузе. Нсл. У менъш. халужка -жкі-жцы—л ач уж к а. Надабе паправіць сваю халужку. Нсл. 2. плетневой шалаш или землянка. Нсл 675. Схаваемся ад дажджу ў гэту халугу. Нсл. халудара-/?ы-/?ь/, ж., о б л а е т.—хаманея. Дел. Халудара мая борзда заваліцца. Дел. 953. нясець халу дару—говорит вздор. халудзГна-ны-нс, ж.— складка. Дел. 953. У яе сшыта курта з трыма халудзінамі. Малюкіна Пар. (Дел.) халумГна-НЫ-нг, ж.— дурь. Дел. 953. Дзяцюк із халумінаю. Дел. У м енью, халумткя-нкі-нцы—дурь. Дел. 953. Ён троху с халамінкаю. Дел. халусьце-ця, п р е д л.-ц ю, ер.—хлам. Нсл. 682. Адно халусьце засталося. Нсл. халь-лі, ж.—дрянь, пустошь, ветошь. Нсл. 675. У сё пабраў; адна халь засталася. Нсл. Хальдэй-эл, предл. и зват.-ЭЮ, м. 1. мн. ч. Хальдэі-яў—семитический народ, образовавший в конце 7 в. до Христа НовоВавилонское государство. 2. хальдэй—оборванный. Нсл. 675. Цэлы век свой хальдэям ходзе. Нсл. Хальдэйка-й/с/-йцы, ж. 1. женск. к Хальдэй. 2. хальдэйка—неопрятная женщина. Нсл. 675. Сорам дзеўцы хальдэйкаю хадзіць. Нсл. хальдэйскі, -ская-скае—халдейский. Хальдэйскае гаспадарства. хаморны, -ная-нае—мрачный. Сталасьцъ хаморную абміну. Салавей: Сіла, 61. хаморыцца-рьщця, нееоверил.— ХМурИТЬся, становиться пасмурным, сумрачным (о небе, погоде). Ср. хаморны. С оверш. захаморыцца. Хмара ўспаўзла на неба, захаморыўся блакітны дзень. Салавей: Сіла, 71. Хама-лш, м.—Фома. Нсл. Уменъш. Хомка, Хомачка. Тм. Здароў Хомка, ці здарова жонка, дзеткі ці гудуць. П о г о в о р. Тм. хаманёя-сг-сц ж., о б л а е т.—нелепица, ВЗДОр. Малюкіна Пар. (Дел.) хамяга-г/, о б щ.—тяжелый-лая на работу, лентяй-тяйка. Нсл. 682. Мой работнік ня рупатлівы, хамяга. Нсл. хам яж аваты -тяя-тяс—увалень, нескладный, Дел. 965. леноватый. Нсл. 682. Хамяжаваты хлапец. Нсл. хамяжлівы, -вая-вае—неповоротливый. Нсл. 682. Хамяжлівы ня борзда возъмецца за работу. Нсл. хамянуцца-нуся-нешся-нёцца, соверш. —спохватиться. Юрсл. Не раскідай струмэнту, бо хамянешея то таго, то гэтага — / няма на месцу, шукай. Юрсл. хамло-й, о б щ.—невежа, грубый человек. Растсл. хамут-шА, у хамуце, м.—хомут. Ар. Уменъш. хамуцёначак-чкя, м., облает.—малый хомут. Ралейны хамуценачак. Дел. 954. Хамуценачак над'зяюць на непасьцівую маладую. Дел. х а м ў ц І К -/К 0, п р е д л.- І к у, зва т.-ІЧ О, м. 1. ремешок в виде кальца для при крепления молотила к цепу. Шсл. Зарубі ў бічу добра галоўку, каб не зарваўся хамуцік. Ст. хамуціна-«ь/-не, ж.—соломенный обод, основание хомута, обшитое кожей. Ксл. Хамуціна якраз па меры клешчаў. Бабінавічы Выс. (Ксл.). Кажная гадзіна, як хамуціна. Кіт. іЗОаі
Дадатковыя словы
ггі, дасўпаць, йісі, надзяюць, халўжка, хамянўцца-нўся-нешся-нёцца
6 👁