Мова Сенненшчыны: дыялектны слоўнік (2015). Том 1

ДЗЁТКІ мн. Ласкавы зварот да людзей, чалавека. Л, дзёткі маё, / у сяк было: i хдладна i гдладна. Цясішча. ДЗЁЎКА ж. Дзяўчына. Якая яна ё дзёўка, ні нада смящца над дзёўкамі. Запруддзе. Трое дзяцёіі іўсе дзяўкі. Ульянавічы. Дзёўцы кап красіеы малец, ніважна, што бёдны. Дагаварылася з бёдным да красівым, украў яё. Вялікі Азярэцк. Дзёўку будзіш браць ці не? Закур'е. 0 радзіць У ДЗЁЎКАХ, У ДЗЯЎКОХ. (Нарадзіць дзіця) да замужжа. Матка яё ў дзёўках радзіла. Багданава, Сянно. Унучка мья ў дзяўкдхрадзіла. Дольдзева. О У ДЗЯЎКОХ. 1. У дзявоцтве, да замужжа. У дзяўкдх з Матрунай гулялі. Сянно. 2. Заставацца (застацца) незамужняй. Паслёдні год ёй быцъ у дзёўках: малец з арміі прыйдзіць i вясёлле згуляюць. Нямойта. Асталася ў дзяўкох іусё клянёць. Алексінічы. □ Аўгустдуская муха, як дзёўка-сядуха. Алексінічы. □ Журавы прыляцёлі дзёўкі замуш захацёлі. Каралевічы, Багданава. ДЗЕЎЧЫНЯ ж. Дзяўчынка. Малец i дзеўчыня памёрлі. Партызаны. ДЗЁЦКІ прым. о ДЗЁЦКАЯ БАЛЁСЦЬ. Дзіцячыя канвульсіі. Дзёцкая балёсьць пала на сэрца - храп i ўсё. Багданава. ДЗЁЦЦА зак. 1. Дзецца, знайсці прытулак. Як дзярэўню спалілі, нам жа дзёцца нёйдзе было. Што дзёлаць, дзе дзёцца з ёстай ямы, i усё паразбёгліся. Леснікова. Паслухаў, усіх растралялі, дзёцца нёдзе. Фасаўшчына. 2. Прапасці, знікнуць. Дзёй-та рыдлёўка мья дзёлъся? Запруддзе. Сама ні знаю, дзе дзёўся галёнь. Кляпчэва. Дзе ён дзёўся? Нямойта, Багданава, Ульянавічы. Я шi касіла, дык во дзе сіла дзёлась. Леснікова. Снех выпьдзіць, a тады нявёдыма дзе дзёніцца. Кішуроўшчына. ДЗЁШАВА прысл. Танна, нядорага. Трошку дзёшава праьдала казу. Запруддзе. Дзёшава аддаў. Заазер'е. Карандашы дзёшава у то ўрэмя стоілі, пакупалі ŭ пісалі. Парэчча. ДЗЕШАВЬІ прым. Танны, недарагі. Была ж дзешавая гарэлка, на Міколшчыну гуляли Чуцькі, Запруддзе. ДЗЁГАЦЬ м. Дзёгаць. Дзёхцім зорую мазьлі, боты мазьлі, юхтовыя боты. Гарадзец. Дзёгьць, што калёсы мазаць, быу\ у бочцы вазілі. Нямойта. ДЗЁРАН м. 1. Верхні ўдзервянелы пласт глебы. А я ўжо дзёран ні атрызала, а так вот разрэзала. Леснікова. 2. Выразаны пласт дзёрну. Дзірнамі зьлажывалі яго, moe поля, a яно спаўзаіць. Запруддзе. Калі зямля хужэйшая, то дзёран кладуць. Лён дзёрнамі націскалі, як мачылі. Закур'е. ДЗЁРЗКІ прым. Няўступчывы, рашучы, смелы. Дзёрзкая такая, не ўступіць. Савінічы. ДЗЁРКА ж. Цёрка, тарка. Дралі на дзёрку бульбу, дабаўлялі мяса, сала, ладкі пяклі. Ракаў Засценак. ДЗЁРТЫ прым. Здробнены на тарцы. Каша з дзёртай бульбы: дрдонымі кусдчкамі сала пакрышыш, валлёги - дужа любіла ёсці. Леснікі. ДЗЁЎБАЦЬ незак. Дзяўоці, дзяўбаць. Дзяціл i ydom - ёта адзінакавыя, яны дзёўбаюць. Вялікі Азярэцк. ДЗІБАНУЦЬ зак. Дзеўбануць. Сагнулася даваць мёшанку у capdi, a курыца мне як дзібанула ў зёнка. Леснікова. ДЗІБЯЛЁЙШЫ прым. Паздаравелы, падужэлы. A c Пдлацка ён прыёхаў дзібялёйшы [пасля бальніцы]. Буй